Sáng 2/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.
Cần có chiến lược chăm sóc sức khỏe nam giới chuyên biệt
ĐBQH Tô Ái Vang (đoàn Cần Thơ) đề cập đến vấn đề chênh lệch tuổi thọ giữa nam và nữ giới, đồng thời kiến nghị những chính sách y tế đặc thù.
Đại biểu dẫn chứng số liệu sơ bộ năm 2024 của Tổng cục Thống kê, trong khi tuổi thọ trung bình của nữ giới là 77,3 tuổi thì nam giới chỉ đạt khoảng 72,3 tuổi, chênh lệch 5 năm.
Về thời gian sống khỏe mạnh, khoảng cách này là 5,2 tuổi nghiêng về phía nữ giới. Bà nhấn mạnh xu hướng này tương đồng với các nghiên cứu của WHO và Liên Hợp Quốc, khi tại các cường quốc như Trung Quốc, Hoa Kỳ hay Nga, nam giới cũng có tuổi thọ thấp hơn nữ giới từ 5 đến 10 năm.
Phân tích nguyên nhân, bên cạnh yếu tố sinh học về sự biến mất dần nhiễm sắc thể Y gây nguy cơ suy tim ở người già, đại biểu đặc biệt lưu ý đến các yếu tố hành vi.
ĐBQH Tô Ái Vang (Ảnh: Media Quốc hội).
Bà chỉ rõ nam giới thường mắc các thói quen gây hại như hút thuốc, uống rượu, lười vận động và ít quan tâm đến sự chăm sóc bản thân. Đáng chú ý là tâm lý thờ ơ với y tế, nhất là ở độ tuổi sau 40 khi hormone suy giảm.
Đại biểu nhận định nam giới thường có tâm lý tự cho mình mạnh khỏe, nghĩ rằng "bệnh nhẹ rồi sẽ tự khỏi", dẫn đến việc bỏ lỡ thời điểm điều trị tốt nhất và gây hậu quả không thể khắc phục.
Ngoài ra, thói quen kìm nén cảm xúc do định kiến giới phải chịu đựng áp lực cũng được đại biểu cảnh báo là có hại cho sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần, làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể và ảnh hưởng lớn đến tuổi thọ.
Xuất phát từ quan điểm sức khỏe là vốn quý nhất, bà kiến nghị bổ sung vào Nghị quyết các chỉ tiêu cụ thể như tăng thời gian sống khỏe mạnh ở nam trung niên lên 3-5 năm trong giai đoạn tới, đồng thời giảm mạnh tỉ lệ tử vong do bệnh không lây nhiễm.
Bà đề xuất cần có chiến lược chăm sóc sức khỏe nam giới chuyên biệt, học tập từ mô hình của Úc hay Anh để can thiệp hành vi và truyền thông giới.
Đại biểu Vang cảnh báo, nếu không có sự can thiệp, con người đến độ tuổi 70 - giai đoạn được gọi là "trung thọ", gia đình và xã hội sẽ thiếu đi trụ cột và mất cân bằng giới.
"Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến sự cô đơn, bất bình đẳng của phụ nữ ở tuổi xế chiều", bà Vang bày tỏ lo ngại.
Coi già hóa chủ động là một trụ cột chiến lược
Cùng cho rằng phải thay đổi tư duy về bảo vệ sức khoẻ nhân dân, ĐBQH Phạm Trọng Nhân (đoàn Tp.HCM) đề nghị phải nhìn thẳng vào thực trạng hôm nay và tự hỏi liệu chúng ta đang phòng ngừa bệnh tật đúng hướng hay vẫn để hệ thống y tế chạy theo chữa bệnh trong khi nguy cơ ngoài xã hội vẫn tiếp tục tạo ra mỗi ngày.
ĐBQH Phạm Trọng Nhân (Ảnh: Media Quốc hội).
Ông chỉ ra thực tế hiện nay muốn ăn uống an toàn, nhiều khi người dân phải tự tìm đường giữa rừng thực phẩm không rõ nguồn gốc; muốn bảo vệ con người, bảo vệ con khỏi quảng cáo rượu bia và thuốc lá điện tử thì phải tự tìm cách chặn các nguồn quảng cáo. Muốn vận động thì phố xá thiếu vỉa hè và công viên không đủ chuẩn.
"Đây rõ ràng là trách nhiệm của hệ thống và chương trình mục tiêu quốc gia cần cách tiếp cận khác đi. Đó là đặt môi trường sống lên trước hành vi cá nhân", ông Nhân nói.
Do đó, ông đề nghị, dự thảo Nghị quyết phải đặt phòng bệnh làm trục xương sống của an ninh sức khỏe quốc gia. Mọi chỉ tiêu, dự án và kinh phí của chương trình phải đối chiếu với mục tiêu giảm bệnh không lây nhiễm trong bối cảnh già hóa dân số.
Thứ hai, phải đưa khuyến nghị của WHO vào Nghị quyết để có tính cưỡng hành: tăng thuế thuốc lá, rượu bia, đồ uống nhiều đường theo lộ trình hiệu quả, kiểm soát quảng cáo sản phẩm gây hại, giảm muối, loại bỏ chất béo chuyển hóa, dán nhãn dinh dưỡng rõ ràng và dễ hiểu. Đồng thời kiểm soát môi trường, phụ gia thực phẩm tại chợ và bếp ăn trường học.
Ngoài ra cần xây dựng bộ chỉ số sức khỏe và lối sống quốc gia công bố hàng năm để làm căn cứ giám sát; gỡ nút thắt tại y tế cơ sở; đảm bảo nguồn lực và kinh phí tối thiểu dành cho trạm y tế xã, triển khai quản lý bệnh mãn tính tại cộng đồng, có bảo hiểm y tế chi trả.
Cuối cùng, chương trình phải coi già hóa chủ động là một trụ cột chiến lược cần đặt mục tiêu cho nhóm 45 - 70 tuổi giai đoạn bản lề trước khi già hóa. Người lao động phải được tiếp cận môi trường làm việc thân thiện, sức khỏe, các mô hình câu lạc bộ sức khỏe, phục hồi chức năng và chăm sóc dài hạn phải được mở rộng.
