Ngày 2/8, ông Phạm Hồng Thái, Giám đốc Ban Quản lý Vườn quốc gia (VQG) Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Trị), xác nhận loài chuột đá Trường Sơn vừa được phát hiện trong môi trường tự nhiên nhờ hệ thống bẫy ảnh hiện đại do vườn phối hợp với các tổ chức bảo tồn quốc tế triển khai từ cuối năm 2024.
Chuột đá Trường Sơn là loài gặm nhấm quý hiếm thuộc họ Diatomyidae, từng bị coi là tuyệt chủng từ kỷ Miocen (khoảng 11 triệu năm trước).
Loài này được tái phát hiện lần đầu năm 2016 tại khu vực núi đá vôi Phong Nha - Kẻ Bàng nhưng chỉ ở dạng tiêu bản. Đây là loài đặc hữu, chỉ phân bố giới hạn ở vùng núi đá vôi dọc dãy Trường Sơn, thuộc lãnh thổ Việt Nam và Lào.
Theo ông Thái, đây là lần đầu tiên chuột đá Trường Sơn được chụp ảnh rõ nét ngoài tự nhiên trong lúc kiếm ăn. Các hình ảnh được ghi lại từ chương trình bẫy ảnh hiện đại do Vườn quốc gia phối hợp với các tổ chức bảo tồn quốc tế thực hiện, triển khai từ cuối năm 2024. Đến nay, đã thu được tổng cộng 424 ảnh chuột đá tại 10 trạm bẫy ảnh trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt.
Đáng chú ý, các ảnh mới đã mở rộng vùng phân bố của loài, với ghi nhận mới tại các trạm PN-KB 77, PN-KB 80, PN-KB 97 và tiếp tục phát hiện ở các trạm PN-KB 115, PN-KB 121.
Trước năm 2020, loài này chưa từng được ghi nhận qua ảnh hay video sống động, chỉ có thông tin từ mẫu vật thu được. Bởi vậy, thành công từ chương trình bẫy ảnh lần này được đánh giá là bước ngoặt trong nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam.
Loài cây quý hiếm bậc nhất thế giới, chỉ có duy nhất 1 lá trong đời, ở Việt Nam cũng cóĐỌC NGAYÔng Phạm Hồng Thái nhấn mạnh: "Việc ghi nhận chuột đá Trường Sơn ngoài tự nhiên không chỉ là một phát hiện gây chấn động giới sinh học, mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của các khu bảo vệ nghiêm ngặt, đồng thời đặt ra trách nhiệm mới cho công tác bảo tồn trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xâm lấn sinh cảnh đang gia tăng. Đây là một thắng lợi hiếm có của bảo tồn khi một loài được "trả lại" cho sự sống sau 11 triệu năm bị xem là đã mất".
Theo ông Phạm Hồng Thái, sự xuất hiện của chuột đá Trường Sơn gợi nhắc một thực tế rằng thiên nhiên vẫn còn nhiều điều bí ẩn chưa được con người khám phá.
Các nhà nghiên cứu hiện tiếp tục phân tích thêm dữ liệu, kỳ vọng tìm ra các dấu hiệu mới về tập tính, sinh sản và môi trường sống đặc trưng của loài chuột "trở về từ quá khứ" này.
Minh Hoa (t/h theo Người Lao Động, Sài Gòn Giải Phóng)
