Nga và Mỹ đã nhất trí đảm bảo thực hiện Sáng kiến Biển Đen, với điều kiện là các lệnh trừng phạt đối với hoạt động thương mại nông nghiệp và thực phẩm của Moscow được nới lỏng.
Văn bản tuyên bố đã được công bố trên trang web của Điện Kremlin hôm 25/3.
Thỏa thuận bao gồm đảm bảo an toàn hàng hải ở Biển Đen, không sử dụng vũ lực, và cấm sử dụng tàu thương mại cho mục đích quân sự, với các cuộc thanh tra được thực hiện để thực thi điều này.
Điện Kremlin cũng nói thêm rằng Mỹ sẽ giúp khôi phục quyền tiếp cận thị trường toàn cầu cho xuất khẩu nông sản và phân bón của Nga, giảm chi phí bảo hiểm vận chuyển và cải thiện khả năng tiếp cận các cảng và hệ thống thanh toán quốc tế.
Nhà Trắng xác nhận rằng cả Ukraine và Nga đều đã đồng ý ngừng sử dụng vũ lực ở Biển Đen. Ảnh: Getty Images
Điện Kremlin lưu ý rằng thỏa thuận sẽ có hiệu lực sau khi một loạt các lệnh trừng phạt và hạn chế liên quan đến hoạt động thương mại nông nghiệp và thực phẩm của nước này được dỡ bỏ.
Động thái này sẽ bao gồm việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Ngân hàng Nông nghiệp Nga, nơi cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp nông nghiệp và kết nối lại ngân hàng này với hệ thống nhắn tin quốc tế SWIFT.
Các điều kiện của phía Nga cũng bao gồm việc dỡ bỏ các hạn chế đối với các nhà sản xuất và xuất khẩu thực phẩm và phân bón của nước này, đối với việc phục vụ các tàu treo cờ Nga có liên quan tại các cảng và đối với nguồn cung cấp máy móc nông nghiệp liên quan cho Nga.
Tuyên bố của Điện Kremlin được đưa ra sau khi các đại diện Nga và Mỹ kết thúc cuộc đàm phán kéo dài 12 giờ hôm 24/3 tại thủ đô Riyadh của Ả Rập Xê-út, nơi cả hai bên tìm kiếm đảm bảo an toàn cho hoạt động hàng hải ở Biển Đen.
Một ngày trước đó, hôm 23/3, các đại diện Mỹ cũng có cuộc đàm phán với phía Ukraine ở cùng địa điểm.
Sau các cuộc đàm phán riêng rẽ với cả hai bên như vậy, Nhà Trắng hôm 25/3 xác nhận rằng cả Ukraine và Nga đều đã đồng ý ngừng sử dụng vũ lực ở Biển Đen.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky các nhận điều này trong một cuộc họp báo hôm 25/3 ở Kiev, nhưng lưu ý rằng "còn quá sớm để nói rằng thỏa thuận sẽ có hiệu quả".
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov cho biết, "cần có thêm các cuộc tham vấn kỹ thuật" càng sớm càng tốt để đưa thỏa thuận vào thực hiện.
Ngoài ra, trên nền tảng X/Twitter, vị quan chức Ukraine cho biết, bất kỳ hoạt động di chuyển nào của tàu quân sự Nga vượt ra ngoài khu vực phía Đông Biển Đen đều sẽ bị coi là hành vi vi phạm.
Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông nhà nước hôm 25/3, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cho biết Nga ủng hộ việc nối lại Sáng kiến Biển Đen, nhưng nhấn mạnh Moscow cần những đảm bảo được xác định rõ ràng, có thể kiểm chứng và có hiệu lực.
Vào tháng 7/2022, Nga và Ukraine đã tham gia Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen do Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc làm trung gian, đảm bảo xuất khẩu ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác của Ukraine từ các cảng Biển Đen.
Theo một thỏa thuận song song, Nga và Liên hợp quốc đã ký một biên bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga.
Vào tháng 7/2023, Moscow đã đình chỉ việc tham gia vào thỏa thuận Biển Đen, với lý do các cam kết chưa được thực hiện đối với phía Nga.
Minh Đức (Theo Xinhua, TASS, NY Times)
