Gắn bó với phong trào cách mạng, với nhân dân Hà Nội
Trong thời gian sống và hoạt động, chỉ đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ chăm lo tới sự phát triển của dân tộc nói chung mà còn dành sự quan tâm đặc biệt tới Đảng bộ và nhân dân Thủ đô nói riêng. Bởi Hà Nội là nơi Người đã ở và làm việc lâu nhất, và cũng là nơi Bác dành sự quan tâm, săn sóc hết sức đặc biệt. Trong các di sản lưu giữ dấu ấn của Người, chúng ta vẫn luôn thấy Bác dùng ba chữ “Thủ đô ta” khi nói về Hà Nội. Điều đó cho thấy, biết bao tình cảm sâu nặng, gần gũi và sát sao của Người đối với Hà Nội.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội, tại nhà số 48 phố Hàng Ngang, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở khu vực Đông Nam châu Á, chấm dứt thời kỳ nô lệ, mở ra trang sử vàng chói lọi của dân tộc. Ngày 2/9/1945, thay mặt Chính phủ lâm thời, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố trước quốc dân và thế giới: “Nước Việt Nam đã được độc lập, nhân dân Việt Nam đã được tự do...”.
Ngày 8/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 14-SL quy định trong thời hạn 2 tháng sẽ mở cuộc Tổng tuyển cử, bầu Quốc hội khóa I, thực hiện quyền dân chủ của nhân dân. Ngày 6/1/1946, cuộc Tổng tuyển cử đã diễn ra sôi nổi trong cả nước và giành thắng lợi rực rỡ. Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ tịch Quốc hội kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Ngày 9/11/1946, tại kỳ họp Quốc hội lần thứ II, bản Hiến pháp do Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp đứng đầu chỉ đạo soạn thảo đã thông qua - Hiến pháp năm 1946 của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tại Điều 3, Chương 1 Hiến pháp đã khẳng định: Hà Nội là Thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Việc lựa chọn Hà Nội là Thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thể hiện tầm nhìn sáng suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ Lâm thời, Quốc hội của nhân dân Việt Nam tiếp tục phát huy truyền thống, sự sáng suốt lựa chọn của cha ông, đồng thời phát huy thế mạnh, vị thế địa chính trị của Hà Nội.
Ngày 19/12/1946, tại làng Vạn Phúc, Hà Đông, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến, hiệu triệu đồng bào, chiến sĩ cả nước “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ”. Lời hiệu triệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thôi thúc cả dân tộc đứng lên quyết tâm đấu tranh bảo vệ chủ quyền thiêng liêng, bảo vệ thành quả của cách mạng Tháng Tám.
Kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ, rời Thủ đô Hà Nội, Chính quyền cách mạng sơ tán lên chiến khu Việt Bắc. Tại thủ đô kháng chiến, dù bận rộn việc cấp bách kháng chiến, kiến quốc của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn quan tâm, thúc đẩy tinh thần đấu tranh của nhân dân Hà Nội. Người vẫn dõi theo từng bước phát triển cũng như mỗi thắng lợi hay khó khăn của đồng bào Thủ đô, từ đó kịp thời chia sẻ, động viên, cổ vũ quân dân Thủ đô kiên cường và kiên trì kháng chiến. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đội du kích Thủ đô và đồng bào vùng Hà Nội, khen ngợi những chiến công của quân dân Hà Nội. Người căn dặn: “Đồng bào vùng Hà Nội đang nêu gương dũng cảm cho toàn quốc”.
Chủ tịch Hồ Chí mInh
Ngày 10/10/1954, từ chiến khu Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Chính phủ cách mạng trở về với Thủ đô. Những năm tháng sống và trực tiếp lãnh đạo cách mạng tại Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh càng quan tâm, chăm lo tới đời sống của nhân dân Thủ đô đủ mọi tầng lớp. Người đến với các gia đình chính sách có công với cách mạng, với công nhân lao động, đi thăm Nhà máy Điện Hà Nội, thăm cán bộ và công nhân Nhà máy Cơ khí Hà Nội, thăm giáo viên và học sinh Trường Phổ thông cấp III Chu Văn An, Trương Vương, gửi thư cho cán bộ, công nhân, chiến sĩ Xưởng May 10… Vào các dịp Tết đến xuân về, gần như năm nào Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đi chúc Tết Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội…
Sự quan tâm của Người luôn bám sát theo mỗi sự kiện, biến động của đời sống lao động, chiến đấu của quân và dân Thủ đô. Người gửi nhiều thư khen đồng bào, bộ đội và cán bộ; thư khen quân và dân Hà Nội đã đạt thành tích trong lao động sản xuất, trong giữ gìn an ninh trật tự, trong bắn rơi máy bay Mỹ... để bảo vệ Thủ đô, góp phần củng cố và phát triển Thủ đô khi đế quốc Mỹ ngày càng leo thang chiến tranh và phá hoại miền Bắc về mọi mặt, trong đó có Hà Nội... Ở đâu, Người cũng ân cần thăm hỏi, quan tâm đến đời sống, và không quên dặn dò, động viên chính quyền và nhân dân tiến hành thành công công cuộc khôi phục và xây dựng Thủ đô ngày càng giàu mạnh, là hậu phương vững chắc để góp sức cùng đồng bào miền Nam trong sự nghiệp đấu tranh thống nhất nước nhà.
Đảng bộ Hà Nội phải làm gương cho các Đảng bộ khác
Thành lập ngày 17/3/1930, đến nay 95 năm lãnh đạo toàn diện, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã tổ chức thành công 17 kỳ đại hội và sắp tới Đại hội lần thứ XVIII. Dấu ấn lớn nhất trong các kỳ đại hội của Đảng bộ Thành phố là 2 lần vinh dự đón Chủ tịch Hồ Chí Minh dự và phát biểu tại Đại hội. Đó là Đại hội lần thứ I và Đại hội lần thứ II. Trong các phát biểu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều đặt kỳ vọng, sự tin tưởng lớn vào nỗ lực của nhân dân Thủ đô. Người mong rằng Hà Nội sẽ là đầu tàu gương mẫu về mọi mặt để cả nước phấn đấu noi theo.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lý giải rõ: “Thủ” là đầu”, phải đi đầu, phải kiểu mẫu”. Hà Nội phải làm gương mẫu “để dẫn đầu nhân dân cả nước trong công cuộc củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập và dân chủ trong khắp nước ta; để xây dựng một đời sống sung sướng, tươi đẹp, thái bình mãi mãi cho con cháu chúng ta”.
Ngày 25/4/1959, đến dự Hội nghị cán bộ toàn Đảng bộ Hà Nội (được coi là Đại hội lần thứ I Đảng bộ Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Thủ đô Hà Nội phải làm thế nào để trở thành một Thủ đô xã hội chủ nghĩa. Muốn như thế mỗi một xí nghiệp, mỗi một đơn vị bộ đội, mỗi một trường học, mỗi một đường phố, mỗi một cơ quan, mỗi một nông thôn ở ngoại thành phải thành một pháo đài của chủ nghĩa xã hội”. Đồng thời, Người cũng nhắc nhở: “Hà Nội cần phải củng cố và phát triển Đảng, Đoàn Thanh niên Lao động và Công đoàn. Đảng bộ Hà Nội cần phát triển thêm thành phần công nhân, nông dân, lao động trí óc và phụ nữ vào Đảng”.
Với cán bộ, đảng viên, đoàn viên của Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đặt ra các yêu cầu, đó là: “Đảng viên, đoàn viên bất cứ ở đâu, bất cứ làm công việc gì, phải thật gương mẫu. Đảng bộ Hà Nội phải làm gương mẫu cho các đảng bộ khác. Đảng bộ Hà Nội gương mẫu sẽ góp phần đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, làm cơ sở vững mạnh đấu tranh giành thống nhất nước nhà”.
Tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ Đảng Lao động Việt Nam thành phố Hà Nội lần thứ II (từ 25/1-2/2/1961), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắn nhủ: “Nói chung, số đông cán bộ ta đều tận tụy, đều cố gắng làm tròn nhiệm vụ. Nhưng vẫn còn một số bị chủ nghĩa cá nhân trói buộc, do đó mà phạm nhiều sai lầm, khuyết điểm”. Rồi Người căn dặn: “Trung ương mong rằng các đồng chí có những khuyết điểm đó thì cố gắng mà sửa chữa, các đồng chí khác giúp họ sửa chữa. Chúng ta thực hiện thật thà tự phê bình, và thành khẩn phê bình, để tiến bộ không ngừng”.
Đối với các Đảng bộ khu vực ngoại thành, khi nói chuyện, Người chỉ rõ: “Bác nêu kinh nghiệm là đến nơi nào thấy đời sống nhân dân được nâng cao, làng xóm sạch sẽ, đường xá đẹp đẽ, giếng nước sạch, đủ ăn, nhân dân đoàn kết, hăng hái sản xuất, phong trào học tập văn hóa khá, bán lương thực cho Nhà nước đầy đủ, nhanh chóng, phong trào trồng cây tốt, mọi hủ tục giảm dần... thì ở đó công tác Đảng khá. Còn ngược lại thì công tác của Đảng bộ, của chi bộ nơi ấy chưa tốt...”. Do đó, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Cần phải ra sức củng cố các chi bộ, để tất cả các chi bộ trở nên thật sự là hạt nhân lãnh đạo của Đảng ở mọi bộ, mọi ngành, mọi nghề, mọi nơi”. Người dặn dò: “Đảng bộ Thủ đô và đồng bào, trước hết là công nhân Thủ đô phải gương mẫu, làm đầu tàu, để đưa toàn miền Bắc giành lấy thắng lợi”.
Ngày 18/12/1964, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát biểu tại Hội nghị sơ kết cuộc vận động xây dựng chi bộ, Đảng bộ “bốn tốt”. Người yêu cầu phải viết rõ 10 nhiệm vụ đảng viên ở các nơi khai hội, làm việc để hằng ngày đảng viên nhớ nhiệm vụ của mình mà phấn đấu thực hiện. Đồng thời, Người nêu tóm tắt 6 tiêu chuẩn đảng viên và chỉ rõ yêu cầu “cần phải liên hệ mật thiết với quần chúng, phải nêu cao tinh thần chí công vô tư, cần kiệm liêm chính, gương mẫu trong mọi công tác và trong đời sống”.
Ngày 14/5/1966, tại lớp huấn luyện đảng viên mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên là phải ra sức học tập lý luận Mác-Lênin, phải học tập đường lối của Đảng, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam; thái độ và phương pháp học tập phù hợp, hiệu quả, đặc biệt là phải gắn liền lý luận với thực tiễn; phải “gương mẫu trong sản xuất và chiến đấu, phải gương mẫu trong đạo đức cách mạng. Hằng ngày phải tự kiểm điểm để cố gắng làm đúng 10 nhiệm vụ đảng viên”.
Những lời dạy đó của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành những định hướng cho việc xây dựng và phát triển của Thủ đô Hà Nội trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng Thủ đô và đất nước.
Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo đường lối đổi mới
Vận dụng những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ Thành phố và nhân dân Hà Nội đã có những vận dụng sáng tạo trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới. Với vị trí, vai trò là Thủ đô, trái tim của cả nước, trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, là trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục công nghệ, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước, Thủ đô Hà Nội cùng với cả nước đã bám sát quan điểm chỉ đạo, vận dụng sáng tạo tư tưởng đổi mới của Trung ương và thực tiễn Hà Nội, gương mẫu đi đầu trong công cuộc đổi mới, đạt được những thành tựu to lớn, toàn diện trên mọi mặt đời sống xã hội.
Kể từ Đại hội Đại biểu lần thứ X của Đảng bộ thành phố Hà Nội (tháng 10/1986) đến nay, sự nghiệp đổi mới của Thủ đô đã trải qua 40 năm, 8 kỳ đại hội. 4 thập niên là chặng đường không dài so với lịch sử nghìn năm Thăng Long - Hà Nội nhưng là thời kỳ quan trọng, đánh dấu những chuyển biến sâu sắc, có tính đột phá cả về nhận thức, tư duy cũng như hành động thực tiễn của Đảng bộ thành phố Hà Nội trong quá trình xây dựng và phát triển Thủ đô “giàu đẹp, văn minh, hiện đại”.
Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong cho biết, thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội qua 40 năm đổi mới ở Hà Nội chứng minh tính đúng đắn của quá trình phát triển nhận thức và tư duy lý luận về chủ nghĩa xã hội, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Qua 40 năm thực hiện con đường đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa, những thành tựu lý luận về chủ nghĩa xã hội, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Thủ đô Hà Nội được thể hiện tập trung trong các văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội, trong các chương trình công tác lớn của Thành ủy Hà Nội từ khóa X đến khóa XVII.
40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Đảng bộ Hà Nội gương mẫu, đi đầu thực hiện nghiêm túc, sáng tạo các Nghị quyết Trung ương (khóa XI, XII, XIII) gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, đạt kết quả toàn diện và quan trọng. Công tác củng cố các cơ sở Đảng yếu kém, giải quyết những vấn đề phức tạp về an ninh chính trị, an ninh nông thôn, trật tự, an toàn xã hội có nhiều chuyển biến tích cực. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng các cấp, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên từng bước được nâng lên, tạo nền tảng xây dựng Đảng bộ và các tổ chức trong hệ thống chính trị Thành phố trong sạch, vững mạnh. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền được tăng cường, có sức chuyển biến tích cực. Nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội được đổi mới, hiệu quả được nâng lên.
Sau gần 40 năm đổi mới, trên lĩnh vực phát triển văn hóa và xây dựng con người, Hà Nội đã đạt được những thành tựu to lớn, khá toàn diện, sâu sắc. Các khâu đột phá về cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư có những chuyển biến rõ nét qua các nhiệm kỳ…
Việc thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh có nhiều đổi mới, sáng tạo. Trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm, tội phạm và tệ nạn xã hội, tai nạn giao thông tiếp tục được kiềm chế, tạo môi trường xã hội kỷ cương, an ninh, an toàn.
