Nghệ nhân Cơ tu giữ gìn nghề đan lát truyền thống - Ảnh: VGP/LH
Ngày 25/9, tại TP. Đà Nẵng, Bộ NN&MT tổ chức Hội nghị sơ kết 6 năm triển khai thực hiện Nghị định số 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn và 3 năm thực hiện Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề theo Quyết định số 801/QĐ-TTg ngày 07/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021–2030.
Báo cáo của Bộ NN&MT cho biết, sau 6 năm triển khai Nghị định 52 và gần 3 năm thực hiện chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề, đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần thiết thực vào chương trình xây dựng nông thôn mới và phát triển nông nghiệp bền vững.
Tổng doanh thu từ hoạt động ngành nghề nông thôn đạt 376.697 tỷ đồng, tăng 200.442 tỷ đồng so với năm 2019. Cả nước đã khôi phục, bảo tồn được 63 nghề truyền thống và 81 làng nghề có nguy cơ mai một.
Hiện nay, cả nước có 263 nghề truyền thống, 1.975 làng nghề và làng nghề truyền thống được công nhận (gồm 1.308 làng nghề và 667 làng truyền thống). Lực lượng lao động trong ngành nghề nông thôn đạt hơn 2,1 triệu người, tăng 789.000 lao động so với năm 2019. Thu nhập bình quân đạt 4–5 triệu đồng/người/tháng. Đáng chú ý, nhóm hàng thủ công mỹ nghệ chiếm tới 35% kim ngạch xuất khẩu hàng năm, đồng thời mở ra cơ hội phát triển du lịch trải nghiệm, quảng bá sản phẩm và văn hóa làng nghề.
Bên cạnh đó, một số kết quả cụ thể cũng đáng ghi nhận như: 46/63 tỉnh, thành phố đã ban hành chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề nông thôn; nhiều mô hình làng nghề gắn với OCOP và du lịch cộng đồng được triển khai hiệu quả tại các địa phương. Hơn 300 làng nghề đã được hỗ trợ xúc tiến thương mại, phát triển thương hiệu, tham gia hội chợ trong và ngoài nước. Khoảng 27.000 người được đào tạo, tập huấn nâng cao tay nghề và quản trị sản xuất, trong đó có nhiều lớp dành riêng cho cán bộ hợp tác xã và nghệ nhân.
Một số địa phương bước đầu đã triển khai số hóa dữ liệu làng nghề, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất như lò nung khí sạch, sấy lạnh, xử lý môi trường tập trung. Đây là tiền đề để tiến tới chuyển đổi số toàn diện trong phát triển ngành nghề nông thôn.
Thứ trưởng Bộ NN&MT Võ Văn Hưng phát biểu tại hội nghị - Ảnh: VGP/LH
Đưa làng nghề trở thành trụ cột văn hóa – kinh tế
Tại hội nghị, bên cạnh kết quả tích cực, các đại biểu cho rằng vẫn còn những bất cập như: Nguồn nguyên liệu tập trung còn thiếu; tiêu chí, quy trình công nhận làng nghề chưa đồng bộ; chính sách hỗ trợ nghệ nhân chưa đủ mạnh để khuyến khích đổi mới công nghệ và chuyển đổi số. Nhiều mô hình quản lý, đào tạo nghề, truyền dạy còn rời rạc, thiếu liên kết chuỗi.
Một số quy định tại Nghị định 52 chưa phù hợp thực tiễn mới, nhất là về phát triển hạ tầng, cơ sở dữ liệu số, bản đồ số, tín dụng xanh và tiêu chí làng nghề bền vững. Ngoài ra, việc đầu tư còn dàn trải; hoạt động xây dựng thương hiệu chưa đồng bộ; công tác xúc tiến thương mại và hội nhập quốc tế còn hạn chế, chưa khai thác hết tiềm năng.
Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, sẽ tham mưu Chính phủ sửa đổi Nghị định 52, phân loại nhóm nghề và có chính sách đặc thù cho từng nhóm. Một trong những trọng tâm là xây dựng vùng nguyên liệu kết nối trực tiếp với làng nghề, ưu đãi cho nghệ nhân, thợ giỏi, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến thương mại trong và ngoài nước. Giải pháp chuyển đổi số cũng được nhấn mạnh: Số hóa dữ liệu về ngành nghề và làng nghề nhằm kết nối thị trường trong nước và quốc tế; hỗ trợ sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là nguồn nguyên liệu xanh, sạch cho các thị trường tiềm năng như châu Âu, châu Mỹ.
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&MT Võ Văn Hưng khẳng định ngành nghề nông thôn và làng nghề truyền thống không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn giữ gìn bản sắc văn hóa, hồn cốt của dân tộc. Để đưa làng nghề trở thành trụ cột văn hóa – kinh tế trong chiến lược phát triển nông thôn bền vững, cần sớm hoàn thiện thể chế, sửa đổi Nghị định 52 theo tinh thần "xanh hơn, số hơn, vươn xa hơn.
Thứ trưởng đề nghị chuẩn hóa quy trình công nhận làng nghề, gắn tiêu chí phát triển với yêu cầu về kinh tế, môi trường, văn hóa, du lịch; xây dựng vùng nguyên liệu theo hướng hữu cơ, tuần hoàn; tăng cường quảng bá, kết nối thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm. Đồng thời, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển nguồn nhân lực, tôn vinh và có chính sách đãi ngộ nghệ nhân và ươm tạo thế hệ kế cận.
Lưu Hương
