Thị trường F&B 2024 đầy biến động
Theo thông tin từ Báo cáo thị trường Kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam của iPOS.vn và Nestlé Professional, năm 2024 số lượng cửa hàng F&B tại Việt Nam ước tính đạt 323.010 cửa hàng, tăng 1,8% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mức tăng trưởng này vẫn thấp hơn đáng kể so với năm 2023 (3,1%), cho thấy thị trường vẫn đang trong giai đoạn điều chỉnh sau thời kỳ khó khăn.
Bất chấp những khó khăn kinh tế, doanh thu ngành F&B tại Việt Nam năm 2024 vẫn đạt khoảng 688.800 tỷ đồng, tăng 16,6% so với năm 2023. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này không diễn ra đồng đều trong cả năm mà có sự phân hóa rõ rệt giữa 2 giai đoạn 6 tháng đầu năm và cuối năm.
Trong 6 tháng đầu năm, doanh thu ngành F&B đạt 403.900 tỷ đồng, một phần nhờ vào yếu tố Tết Nguyên Đán đến muộn, thúc đẩy chi tiêu tăng trưởng mạnh vào tháng trước Tết.
Ngược lại, vào giai đoạn nửa cuối năm 2024, mặc dù kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn phục hồi nhưng vẫn còn gặp khá nhiều khó khăn khi tốc độ tăng tiêu dùng của người Việt giảm mạnh, đặc biệt là trong quý III sau khi người dân trải qua nhiều thiệt hại do bão Yagi mang lại.
Phải đến tháng 11/2024, khi thị trường bước vào mùa lễ hội cuối năm, doanh thu mới có dấu hiệu phục hồi. Bên cạnh các yếu tố nội tại, sự tăng trưởng doanh thu của ngành F&B cũng được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ 2 động lực chính. Một là, chi tiêu du lịch quốc tế khi lượng khách quốc tế đến Việt Nam tăng trưởng trở lại với 17,5 triệu lượt, kéo theo nhu cầu ăn uống tại các điểm du lịch lớn. Hai là, bùng nổ dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến, các ứng dụng giao đồ ăn trực tuyến tăng trưởng doanh thu, góp phần đẩy mạnh tổng doanh thu toàn ngành.
Ông Vũ Thanh Hùng – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần iPOS.vn chia sẻ: “Năm 2024 đã đánh dấu nhiều biến động đáng kể của thị trường F&B tại Việt Nam. Mặc dù đối mặt với những khó khăn chung như giá nguyên vật liệu tăng cao, doanh thu toàn ngành vẫn ghi nhận sự tăng trưởng, dù lợi nhuận bị ảnh hưởng. Tuy vậy, thị trường vẫn có những dấu hiệu đáng mừng khi chi tiêu của thực khách ở mức khá”.
Thắt chặt chi tiêu nhưng tăng tần suất
Báo cáo cũng chỉ ra xu hướng chi tiêu cho đồ uống, trái ngược so với 2 năm sau đại dịch, 52,3% người Việt lựa chọn chi tiêu dưới 35.000 đồng/đồ uống, xu hướng giảm chi cho mỗi lần sử dụng.
Sự thay đổi trong mức chi tiêu cho đồ uống bên ngoài giữa năm 2023 và 2024 thể hiện rõ xu hướng dịch chuyển từ các phân khúc giá cao và trung cao xuống các phân khúc bình dân và trung cấp.
Đáng chú ý là sự suy giảm mạnh mẽ của nhóm người tiêu dùng sẵn sàng chi từ 35.000 - 50.000 đồng. Từ mức 47,7% vào năm 2023, tỉ lệ này đã giảm xuống chỉ còn 31,5% vào năm 2024. Thay vào đó, mức chi 21.000 - 35.000 đồng tăng từ 29,6% lên 40% trong năm 2024. Mức giá dưới 20.000 đồng cũng tăng số lượng thực khách sử dụng, từ 4,3% lên tới 12,3%.
Gây bất ngờ nhất là phân khúc cao cấp (từ 70.000 đồng) trở lên, tưởng chừng như đã là rất thấp, phân khúc đồ uống cao cấp sụt giảm nghiêm trọng từ 7,3% xuống còn 5,1%. So với nghiên cứu của iPOS.vn vào 6 tháng đầu năm 2024, mức chi tiêu này thậm chí còn thấp hơn (6,4% thực khách sử dụng đồ uống từ 71.000 đồng trở lên).
Báo cáo cũng chỉ ra người Việt ngày càng chuộng sử dụng đồ uống bên ngoài mỗi ngày, 51% có tần suất từ mức thường xuyên trở lên, với tần suất từ 3-4 lần/tuần, tỉ lệ cao gấp đôi so với năm ngoái!
Thói quen tiêu dùng đồ uống bên ngoài (bao gồm đến quán cà phê, gọi giao hàng hoặc mua mang đi) đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ so với năm 2023. Tỉ lệ người dùng uống hàng ngày đã tăng từ 6,1% lên 18,2%, trong khi nhóm sử dụng thường xuyên (3-4 lần/tuần) cũng nhảy vọt từ 17,4% lên 32,8%.
Sự gia tăng đáng kể này phản ánh sự thay đổi trong lối sống của người Việt, khi các quán cà phê, trà sữa không chỉ đơn thuần là nơi thưởng thức đồ uống mà còn trở thành điểm gặp gỡ, giao tiếp, làm việc.
Ông Vũ Thanh Hùng – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần iPOS.vn.
Ông Phí Lân Khoa - Founder Tiny Cafe chia sẻ: "Thắt chặt chi tiêu nhưng vẫn tăng tần suất đi cà phê không hề mâu thuẫn – ít nhất là theo quan sát tại hệ thống quán của chúng tôi. Ngày nay, quán cà phê không chỉ là nơi gặp gỡ mà còn trở thành không gian làm việc, học tập".
Với sự phát triển của kỹ thuật số, nhiều người làm việc từ xa chọn quán cà phê thay vì thuê văn phòng, tận dụng không gian sáng tạo với chi phí hợp lý. Họ đang tiết kiệm theo cách khác: không thuê văn phòng, không tốn chi phí điện nước tại nhà, mà sử dụng quán cà phê như một lựa chọn linh hoạt và hiệu quả.
Đặc biệt, với ngân sách chi tiêu thắt chặt hơn, người tiêu dùng không còn chạy theo thương hiệu hay không gian sang trọng, mà thay vào đó tập trung vào giá trị thực tế của đồ uống. Hơn 40% người tiêu dùng hiện nay ưu tiên đồ uống có giá từ 21.000 - 35.000 đồng, phản ánh rằng họ không sẵn sàng trả mức giá quá cao, nhưng cũng không muốn hạ thấp chất lượng.
Người tiêu dùng không còn chạy theo thương hiệu hay không gian sang trọng.
Các yếu tố quan trọng trong định nghĩa "chất lượng cao" của người tiêu dùng bao gồm: Nguyên liệu sạch, pha chế chỉn chu; Hương vị ổn định, đảm bảo sự bình ổn hương vị ở các chi nhánh; Mức giá hợp lý so với chất lượng.
Thực khách cũng có xu hướng linh hoạt hơn trong trải nghiệm. Họ sẵn sàng mang đi nếu điều đó giúp họ tiết kiệm chi phí. Đồng thời, họ cũng không yêu cầu quán phải có mặt bằng lớn hay vị trí trung tâm, miễn là đồ uống đạt chuẩn.
Với sự thay đổi này, mô hình cà phê và đồ uống quy mô vừa và nhỏ sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn. iPOS đề xuất các thương hiệu có thể tận dụng xu hướng này bằng cách: Tối ưu mô hình kinh doanh, tập trung vào chất lượng sản phẩm hơn là đầu tư quá nhiều vào không gian hoành tráng; Phát triển các thương hiệu đồ uống bình dân nhưng có chất lượng ổn định, phục vụ đúng nhu cầu khách hàng; Đẩy mạnh mô hình take-away, quán nhỏ với chi phí vận hành thấp nhưng sản phẩm đạt tiêu chuẩn khá.
