Sáng 4/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).
Quy định hệ thống thi hành án dân sự
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo Luật gồm 5 Chương, 118 điều (giảm 4 Chương, lược bỏ 30 điều, giữ nguyên 16 điều; sửa đổi, hợp nhất 134 điều thành 84 điều; bổ sung 18 điều mới so với Luật Thi hành án dân sự hiện hành).
Dự thảo Luật quy định đầy đủ phạm vi bản án, quyết định do cơ quan thi hành án dân sự tổ chức thi hành để thống nhất với các Luật liên quan; quy định các nguyên tắc, hành vi bị nghiêm cấm trong thi hành án dân sự; hoàn thiện các quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, người có quyền, nghĩa vụ liên quan.
Hoàn thiện tổ chức, hoạt động, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự, người có thẩm quyền trong thi hành án dân sự, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan trong hoạt động thi hành án dân sự.
Trong đó, thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn hệ thống chính trị, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng hoạt động của các cơ quan, được sự đồng ý của Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Bộ Tư pháp đã trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư Đề án "Tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống thi hành án dân sự bắo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả".
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh (Ảnh: Media Quốc hội).
Ngày 6/6/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có Kết luận số 162 thông qua Đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống thi hành án dân sự bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Trên cơ sở tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, ý kiến thẩm định của Ban Tổ chức Trung ương, dự thảo Luật quy định hệ thống thi hành án dân sự gồm: Cơ quan quản lý thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp, Bộ Quốc phòng; 34 cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố (trong đó có 355 Phòng thi hành án dân sự khu vực) và cơ quan thi hành án cấp quân khu.
Các phòng thi hành án dân sự khu vực được đặt tương đồng, thống nhất với 355 Tòa án, Viện kiểm sát nhân dân khu vực; có nhiệm vụ tập trung vào công tác tổ chức thi hành án mà không thực hiện các nhiệm vụ về quản lý hành chính, tổ chức cán bộ, kế hoạch tài chính, giải quyết khiều nại, tố cáo.
Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật bổ sung 18 điều, gồm các điều về nguyên tắc, những hành vi bị cấm, bảo đảm hoạt động thi hành án dân sự, cơ quan quản lý thi hành án dân sự, cơ quan thi hành án dân sự, một số điều về thủ tục thi hành án và các điều về Văn phòng thi hành án dân sự, Thừa hành viên.
Dự thảo Luật đã dành một mục quy định về Thừa hành viên và Văn phòng thi hành án dân sự.
Theo đó, đổi tên Thừa phát lại thành Thừa hành viên và đổi tên Văn phòng Thừa phát lại thành Văn phòng thi hành án dân sự để bảo đảm tính phổ thông, dễ hiểu hơn, phù hợp với phạm vi, tính chất hoạt động thi hành án dân sự của tổ chức này.
Văn phòng thi hành án dân sự và Thừa hành viên vẫn được thực hiện các hoạt động khác như quy định hiện hành về Thừa phát lại.
Dự thảo Luật cũng quy định điều khoản chuyển tiếp đối với tổ chức và hoạt động của Thừa phát lại nhằm bảo đảm việc đổi tên không ảnh hưởng đến hoạt động của các văn phòng Thừa phát lại, không phát sinh chi phí liên quan...
Về nội dung phân cấp, phân quyền, dự thảo Luật quy định mô hình cơ quan thi hành án dân sự một cấp tại địa phương (gồm 34 cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố, trong đó có 355 Phòng thi hành án dân sự khu vực); không quy định thẩm quyền bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm, cách chức Chấp hành viên, Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự, Thừa hành viên mà sẽ do Chính phủ quy định.
Giảm tầng nấc trung gian
Thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Uỷ ban tán thành sự cần thiết ban hành Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).
Về hệ thống thi hành án dân sự, Uỷ ban này cơ bản nhất trí với việc tổ chức cơ quan thi hành án dân sự một cấp (cấp tỉnh). Đồng thời, nhận thấy đây là bước đột phá quan trọng, phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống thi hành án dân sự, giảm tầng nấc trung gian, tinh giản biên chế, nâng cao hiệu lực chỉ đạo, điều hành, tăng cường tính chuyên nghiệp trong công tác thi hành án dân sự.
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).
Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật quy định cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố có phòng thi hành án dân sự khu vực nhưng không xác định rõ tư cách pháp lý, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan này trong tổ chức thi hành án dân sự, mối quan hệ công tác với TAND khu vực, VKSND khu vực trên địa bàn là chưa thực sự phù hợp với yêu cầu tại Kết luận số 162, có thể dẫn đến vướng mắc trong thực hiện nhiệm vụ thi hành án dân sự.
Do đó, đề nghị làm rõ vấn đề này để tiếp tục hoàn thiện quy định về tổ chức, hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự.
