Các diễn giả tại phiên thảo luận với chủ đề "Tái cấu trúc thương mại toàn cầu: Thách thức và chiến lược thích ứng mới" tại FIATA World Congress 2025 - Ảnh: VGP
Việt Nam hoàn thiện chiến lược logistics mới, hướng tới kết nối khu vực
Tại FIATA World Congress 2025, ngày 9/10, tại Hà Nội, các chuyên gia đến từ nhiều quốc gia đã cùng bàn luận về chủ đề "Tái cấu trúc thương mại toàn cầu: Thách thức và chiến lược thích ứng mới".
Tại phiên thảo luận, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển logistics quốc gia mới gồm 8 trọng tâm lớn, hướng tới tạo nền tảng pháp lý, hạ tầng và nhân lực vững chắc.
Theo ông Hải, hoàn thiện khung pháp lý là ưu tiên hàng đầu để xây dựng môi trường minh bạch, thuận lợi cho doanh nghiệp logistics phát triển, khắc phục những bất cập trong quy định hiện hành. Song song, phát triển hạ tầng logistics hiện đại, đặc biệt là hai trung tâm logistics quy mô lớn tại khu vực phía Nam, được xem là trụ cột quan trọng giúp tăng năng lực kết nối quốc tế.
Bên cạnh đó, chiến lược mới đặt mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp logistics trong nước, khi phần lớn doanh nghiệp hiện nay quy mô nhỏ, hoạt động chủ yếu trong phạm vi nội địa.
"Chúng tôi muốn thúc đẩy các doanh nghiệp vươn ra thị trường quốc tế, tìm kiếm đối tác và cơ hội mới trong chuỗi cung ứng toàn cầu", ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.
Một trụ cột khác được xác định là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và logistics xanh. Việt Nam sẽ tập trung đào tạo đội ngũ có kỹ năng, trình độ quốc tế, có khả năng thích ứng nhanh với xu hướng mới.
Cùng với đó, vai trò của các hiệp hội nghề nghiệp, như Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), sẽ được phát huy mạnh mẽ nhằm hình thành cộng đồng logistics gắn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong phát triển dịch vụ.
Ngoài ra, chiến lược còn hướng đến xây dựng khu thương mại tự do (free trade zones) – mô hình còn tương đối mới tại Việt Nam, nhằm thu hút đầu tư và phát triển dịch vụ logistics giá trị cao.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) chia sẻ tại phiên thảo luận - Ảnh: VGP
Ông Trần Thanh Hải cho biết Việt Nam đang đẩy mạnh khai thác hành lang kinh tế Đông – Tây, kết nối miền Trung với Lào, Campuchia, Myanmar, biến khu vực này thành "bàn đạp" tăng trưởng và mở rộng liên kết trong mạng lưới logistics khu vực.
"Với chiến lược mới, Việt Nam mong muốn trở thành điểm đến hấp dẫn hơn cho nhà đầu tư quốc tế, đồng thời nâng tầm năng lực logistics nội địa để bắt nhịp với xu thế toàn cầu hóa mới", ông Trần Thanh Hải khẳng định.
Thuế quan và chuyển đổi số: Hai biến số lớn của chuỗi cung ứng
Cũng tại hội nghị, các chuyên gia quốc tế đã phân tích sâu về tác động của thay đổi chính sách thuế, đặc biệt tại Mỹ, đối với dòng chảy chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Brandon Fried, Giám đốc Điều hành Hiệp hội Airforwarders Mỹ, nhận định thuế đối ứng thực chất là phép đo cán cân thương mại hai chiều giữa các quốc gia, nhưng người tiêu dùng mới là đối tượng chịu tác động nặng nề nhất.
Theo ông Brandon Fried, việc Mỹ xóa ngưỡng miễn thuế (de minimis) cho lô hàng dưới 800 USD khiến hàng tỷ gói hàng phải chịu thuế, gây xáo trộn hoạt động của các hãng vận tải và đại lý giao nhận.
"Các doanh nghiệp thiếu năng lực số hóa trong tuân thủ hải quan sẽ gặp khó khăn lớn", ông Brandon cảnh báo, đồng thời cho biết đây là giai đoạn đầy thử thách cho các công ty giao nhận nhỏ.
Ông nhấn mạnh, nhiều tuyên bố cho rằng Mỹ thu được hàng tỷ USD từ thuế nhập khẩu, nhưng chi phí thực tế rơi vào người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ – những mắt xích quan trọng trong nền kinh tế. "Cần trở lại chính sách thuế quan hợp lý và ổn định hơn để đảm bảo cân bằng thương mại", ông nói.
Đại diện Việt Nam, ông Trần Thanh Hải cho biết Việt Nam kiên định với định hướng tự do hóa thương mại, duy trì cam kết hội nhập quốc tế. Khi một số quốc gia tăng thuế nhập khẩu, Việt Nam đã điều chỉnh thuế nhập khẩu từ 49% xuống còn 20%, thậm chí 0% với một số mặt hàng nhằm tăng khả năng cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chính sách này giúp Việt Nam trở thành điểm đến thay thế Trung Quốc trong sản xuất và xuất khẩu. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng các bên trong chuỗi cung ứng phải tuân thủ nghiêm quy tắc xuất xứ, tránh nguy cơ bị phạt hoặc áp thuế bổ sung.
Kết nối dữ liệu – động lực của chuỗi cung ứng hiện đạiCác chuyên gia từ châu Âu và châu Á – Thái Bình Dương đồng thuận rằng thuế đối ứng đang làm gián đoạn kết nối và gia tăng chi phí, đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã chịu áp lực từ bất định chính sách.
Ông Martin Lee, Quản lý Kinh doanh Khu vực châu Phi, châu Á, Trung Đông, Tiểu lục địa Ấn Độ và Châu Úc – New Zealand của WiseTech Global -Ảnh: VGP
Theo ông Martin Lee, Quản lý Kinh doanh Khu vực châu Phi, châu Á, Trung Đông, Tiểu lục địa Ấn Độ và Châu Úc – New Zealand của WiseTech Global, API là "xương sống" của kết nối toàn cầu, từ hải quan đến hãng tàu và hãng hàng không.
Ông Martin Lee nhận định ngành logistics cần áp dụng hệ thống kết nối API theo thời gian thực, liên kết chính phủ – hãng vận tải – khách hàng để cập nhật nhanh thay đổi quy định. Việc tập trung dữ liệu chất lượng cao tạo ra "nguồn thông tin duy nhất", cho phép tự động hóa, giảm lỗi thủ công và tăng tốc thông quan.
Tuy nhiên, ông Martin Lee cũng chỉ ra thách thức lớn là đồng bộ chất lượng dữ liệu giữa các bên, tránh sai lệch hoặc bị kiểm tra bổ sung.
Đồng thời, cần chú trọng đào tạo thế hệ nhân lực kế cận, duy trì kỹ năng giải quyết vấn đề trong bối cảnh AI thay thế dần thao tác thủ công. "Hệ thống phải được cập nhật ngay khi chính phủ ban hành quy định mới, giúp doanh nghiệp ra quyết định trước khi hàng đến," ông nói.
Các diễn giả thống nhất rằng giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng không chỉ là bài toán công nghệ, mà còn là chiến lược quốc gia, đòi hỏi phối hợp đa ngành và đầu tư lâu dài vào dữ liệu, con người và kết nối.
Trong thế giới đầy biến động, khả năng thích ứng nhanh, hành động chủ động và phối hợp chặt chẽ giữa các bên chính là chìa khóa bảo đảm dòng chảy thương mại toàn cầu thông suốt.
Minh Thơ
