Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc trình bày Báo cáo tóm tắt đánh giá tình hình và kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Chiều 20/10, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã trình bày Báo cáo tóm tắt đánh giá tình hình và kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.
Thứ nhất, về bối cảnh triển khai và ảnh hưởng đến việc thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, theo báo cáo của Chính phủ, kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 được thực hiện trong bối cảnh, tình hình thế giới và khu vực có nhiều biến động nhanh, phức tạp, khó lường và chưa từng có tiền lệ.
Cạnh tranh thương mại, chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, toàn diện hơn trên các lĩnh vực; xung đột vũ trang, căng thẳng địa chính trị leo thang tại một số quốc gia, khu vực… đã ảnh hưởng không nhỏ đến tăng trưởng kinh tế và môi trường vĩ mô toàn cầu.
Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã tác động kéo dài, ảnh hưởng nặng nề và sâu sắc đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội.
Thiên tai, biến đổi khí hậu với tần suất diễn ra ngày càng lớn; các vấn đề an ninh phi truyền thống phát sinh mới, tội phạm quốc gia, xuyên biên giới, tội phạm công nghệ cao… tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều quốc gia.
Ở trong nước, bên cạnh những thuận lợi từ nền tảng chính trị ổn định, kinh tế vĩ mô tiếp tục được củng cố, môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, cơ cấu kinh tế từng bước được chuyển dịch hợp lý... thì nền kinh tế phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn từ cả yếu tố bên ngoài và những vấn đề nội tại bên trong.
Tuy nhiên, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và sự chung sức, đồng lòng, nỗ lực vượt bậc của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cộng đồng doanh nghiệp, sự hỗ trợ của bạn bè quốc tế, đất nước ta đã vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục đạt được các kết quả phát triển quan trọng, khá toàn diện và có nhiều điểm sáng nổi bật.
Thứ hai, tình hình và kết quả thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm .
Đối với 27 chỉ tiêu đề ra trong Nghị quyết số 31/2021/QH15, tính đến nay có 23/27 chỉ tiêu có thông tin đánh giá. Trong đó, chỉ tiêu có khả năng hoàn thành là 10/23; số chỉ tiêu khó có khả năng hoàn thành là 09/23 và số chỉ tiêu dự kiến không hoàn thành là 04/23.
Một số chỉ tiêu như: Tăng năng suất lao động; Số lượng các doanh nghiệp; Số lượng hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; Tỉ lệ hợp tác xã nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị; Tỉ trọng chi cho khoa học và công nghệ, trong quá trình thực hiện gặp khó khăn và thách thức, đòi hỏi phải có nhiều nỗ lực rất lớn mới có thể đạt được.
Đối với 05 nhóm nhiệm vụ trọng tâm tại Nghị quyết số 31/2021/QH15 của Quốc hội đề ra trong giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 54/NQ-CP với 102 nhiệm vụ được triển khai và mang lại nhiều kết quả quan trọng. Đến nay đã có 86/102 hoàn thành (chiếm 84,3%); có 16/102 (chiếm 15,7%) nhiệm vụ đã và đang tiếp tục triển khai thực hiện.
Tóm tắt tình hình triển khai các nhóm nhiệm vụ trọng tâm:
Về tập trung hoàn thành các mục tiêu cơ cấu lại đầu tư công, ngân sách nhà nước và các tổ chức tín dụng và đơn vị sự nghiệp công lập.
Cơ cấu lại ngân sách nhà nước: Cải cách thể chế, luật pháp liên quan đến cơ cấu lại ngân sách nhà nước tiếp tục thực hiện theo hướng tăng cường vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, tính tự chủ, chủ động của ngân sách địa phương; nâng cao vai trò của chính sách tài chính trong việc huy động và phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn lực.
Hệ thống chính sách thuế tiếp tục được hoàn thiện theo hướng đồng bộ, bao quát các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu; tăng tỉ trọng thu nội địa.
Cơ cấu lại đầu tư công: Cải cách thể chế đầu tư, trong đó có đầu tư công được chú trọng; quyết liệt trong chỉ đạo điều hành đã tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong triển khai các dự án đầu tư công, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, nhờ đó thúc đẩy phục hồi tăng trưởng.
Cơ cấu lại các doanh nghiệp nhà nước: Việc hoàn thiện hệ thống các cơ chế chính sách pháp luật tập trung vào tháo gỡ khó khăn vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước.
Qua đó, tạo thuận lợi cho quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, đảm bảo sự chặt chẽ và công khai minh bạch, tối đa hóa lợi ích của Nhà nước.
Vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước trong một số lĩnh vực, địa bàn then chốt được tăng cường, góp phần thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.
Cơ cấu lại các tổ chức tín dụng: Cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu tiếp tục được triển khai trong giai đoạn 2021-2025 theo hướng tập trung hoàn thiện thể chế, phù hợp nguyên tắc thị trường, nhằm tạo bước chuyển rõ rệt, thực chất.
Trong đó, tập trung triển khai chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền về việc cơ cấu lại, xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém, bảo đảm ổn định tình hình hoạt động và hỗ trợ các tổ chức tín dụng này từng bước phục hồi; chỉ đạo các tổ chức tín dụng hoàn thiện và triển khai quyết liệt phương án tái cơ cấu gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025; đẩy mạnh xử lý nợ xấu, thu hồi nợ xấu; nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn ngừa, hạn chế nợ xấu mới phát sinh.
Cơ cấu lại các đơn vị sự nghiệp công lập: Thể chế, chính sách về cơ cấu lại các đơn vị sự nghiệp công lập tiếp tục được rà soát, bổ sung ban hành mới bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa các quy định pháp luật, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn hoạt động trong các ngành, lĩnh vực.
Các đơn vị sự nghiệp công lập tiếp tục được rà soát, sắp xếp, cơ cấu lại theo hướng tinh gọn tổ chức bộ máy bên trong, nâng cao năng lực hoạt động và hiệu quả quản lý nhà nước; giảm tối thiểu 10% số lượng các đơn vị sự nghiệp công lập theo tinh thần Nghị quyết số 19-NQ/TW và Kết luận số 62-KL/TW ngày 02/10/2023 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 38/NQ-CP ngày 02/4/2024 của Chính phủ.
Phát triển các loại thị trường, nâng cao hiệu quả phân bổ và sử dụng nguồn lực
Nhiều văn bản pháp luật, chính sách, giải pháp điều hành, tháo gỡ khó khăn vướng mắc, nhất là việc ban hành các Nghị quyết trụ cột, đột phá của Bộ Chính trị gần đây (các Nghị quyết số: 57, 59, 66, 68, 71, 72,...) đã tạo tiền đề để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
Công nghệ số được thúc đẩy ứng dụng trong phát triển thị trường, hình thành các sàn giao dịch tập trung, đảm bảo thị trường hoạt động minh bạch, an toàn và lành mạnh.
Khuôn khổ pháp lý cho các thị trường: Thị trường tài chính; thị trường quyền sử dụng đất, thị trường bất động sản; thị trường lao động; thị trường khoa học - công nghệ từng bước được chuẩn hóa, công tác quản lý nhà nước được triển khai đồng bộ, khắc phục những bất cập, vướng mắc và tạo nền tảng cho sự phát triển chung của nền kinh tế.
Về phát triển lực lượng doanh nghiệp; thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế; đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã: Việc hoàn thiện hệ thống các cơ chế chính sách, pháp luật tập trung vào tháo gỡ khó khăn vướng mắc để đẩy mạnh cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị), đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã.
Các chính sách thúc đẩy đầu tư và phương thức xúc tiến đầu tư được đổi mới theo hướng hiệu quả, phù hợp với bối cảnh mới về thuế tối thiểu toàn cầu đã tạo được sự chuyển biến mạnh trong cơ cấu đóng góp của các thành phần kinh tế vào tăng trưởng chung giai đoạn 2021-2025.
Về phát triển kinh tế đô thị, tăng cường liên kết vùng, liên kết đô thị - nông thôn và phát huy hiệu quả vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm, các đô thị lớn: Công tác xây dựng quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh tích cực được triển khai thực hiện.
Đến nay, đã có 108/110 (đạt 98,2%) quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt; 02/110 quy hoạch chưa được phê duyệt (Quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở báo chí, phát thanh, truyền hình, thông tin điện tử, cơ sở xuất bản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch tổng thể hệ thống kho dự trữ quốc gia thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050).
Hạ tầng đô thị, hạ tầng số, hạ tầng kết nối giao thông nội vùng, liên vùng, kết nối đô thị - nông thôn được tập trung đầu tư, đạt được những kết quả vượt trội.
Cơ chế, chính sách thúc đẩy liên kết vùng, các cơ chế đặc thù đối với một số thành phố, địa phương được triển khai thực hiện, thúc đẩy dịch chuyển các nguồn lực, khai thác hiệu quả hơn lợi thế của các vùng, các địa phương, phát huy vai trò dẫn dắt đổi mới mô hình tăng trưởng của các vùng kinh tế trọng điểm và đô thị lớn, tăng cường liên kết đô thị - nông thôn.
Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu các ngành kinh tế theo hướng số hóa, xanh hóa, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo: Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực, tỉ trọng đóng góp của các ngành công nghiệp và dịch vụ trong GDP tiếp tục gia tăng (từ mức 78,5% năm 2020 lên 80,33% năm 2025).
Ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trở nên phổ biến trong các ngành, lĩnh vực, địa phương, trong hoạt động đời sống, sản xuất kinh doanh gia tăng đóng góp vào tăng trưởng kinh tế.
Cơ cấu giữa các ngành và trong nội ngành có sự chuyển dịch theo hướng hiện đại, thúc đẩy kinh tế xanh, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế.
Một số tồn tại, hạn chế: Tiến độ xây dựng thể chế, chính sách thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế còn chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển; cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng có tiến bộ nhưng chưa tạo ra nhiều thay đổi đáng kể
