Từ anh hùng trong quá khứ
Truyền thống văn hiến của Thăng Long - Hà Nội bắt nguồn từ rất xa xưa, vào thời kỳ đầu dựng nước, đã nằm trong khu vực trung tâm của nền văn minh sông Hồng, gắn với nền văn hóa Đồng Đậu, Gò Mun và Đông Sơn ở các di chỉ khảo cổ học nổi tiếng như Thành Dền (xã Tiến Thắng), Vườn Chuối (xã Hoài Đức), Đình Tràng (xã Đông Anh)… Khi Thục Phán An Dương Vương chọn Cổ Loa (xã Đông Anh) làm kinh đô của nhà nước Âu Lạc đã khẳng định vị thế trung tâm chính trị đất nước của vùng đất này.
Trong suốt thời kỳ Bắc thuộc và chống Bắc thuộc, Tống Bình, Đại La là sào huyệt của các triều đại phương Bắc xâm lược, nhưng đồng thời cũng là mục tiêu tấn công, trở thành trung tâm nhiều cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Từ những cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng chống nhà Đông Hán, Lý Bí chống lại nhà Lương, Bố Cái Đại vương Phùng Hưng đánh nhà Đường, Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán… cho đến chính quyền độc lập buổi ban đầu của Khúc Thừa Dụ, Dương Đình Nghệ đều đặt tại thành Đại La trên đất Hà Nội.
Năm 1010, trước sự lớn mạnh của thế nước, Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ) quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Đại La vì “ở vào nơi trung tâm trời đất… xem khắp đất nước ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước, cũng là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời” (Chiếu dời đô). Từ đây Thăng Long (có lúc đổi tên là Đông Đô, Đông Quan, Đông Kinh) trở thành kinh đô của đất nước qua các triều đại Lý, Trần, Lê, và cũng từ đây, Thăng Long là nơi “hội tụ”, “lắng hồn núi sông ngàn năm” của đất nước, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, tiêu biểu cho tâm hồn và trí tuệ của dân tộc, từ đó “lan tỏa” ảnh hưởng ra khắp cả nước. Nền văn minh Đại Việt được kết tinh thành văn hóa Thăng Long rực rỡ “rồng bay”.
Khi thực dân Pháp xâm lược, Hà Nội đã chung sức đồng lòng cùng dân tộc, đứng lên chống quân xâm lược, bùng phát biết bao phong trào yêu nước và cách mạng tiêu biểu, anh dũng và giành thắng lợi trọn vẹn vào ngày 19/8/1945. Bản Tuyên ngôn độc lập vang lên ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình lịch sử đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc, kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Thực dân Pháp dã tâm cướp nước ta nhưng với tinh thần “thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ”, quân và dân Hà Nội đã chiến đấu oanh liệt 60 ngày đêm và trường kỳ kháng chiến, kiến quốc 9 năm để làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu. Ngày 10/10/1954, Hà Nội rợp bóng cờ hoa, đón đoàn quân chiến thắng trở về, mở ra thời kỳ phát triển mới của Thủ đô Hà Nội, vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội ở hậu phương miền Bắc, vừa chi viện cho tiền tuyến miền Nam.
Khi đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh đánh phá miền Bắc bằng không quân, quân và dân Thủ đô Hà Nội đã xuất sắc làm nên một “Điện Biên Phủ trên không” trong 12 ngày đêm hào hùng (18-30/12/1972), buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, tạo đà thắng lợi cuối cùng trong Đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Trên chặng đường chung đó, Hà Nội tiếp tục trở thành Thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cho đến tận ngày nay.
Trong suốt ngàn năm văn hiến và đấu tranh anh dũng, kiên cường đó, Thủ đô Hà Nội được vinh danh với các danh hiệu cao quý nhất, đó là Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người (năm 1967 ở Pháp), Thành phố vì hòa bình (năm 1999 tổ chức UNESCO đã trao bằng chứng nhận, phù điêu và danh hiệu (đây là danh hiệu cao quý đầu tiên và cũng là duy nhất ở khu vực Đông Nam Á và châu Á - Thái Bình Dương), Thủ đô anh hùng (năm 2000 do Quốc hội và Nhà nước Việt Nam phong tặng).
Đến tinh thần bản lĩnh, trí tuệ hôm nay
Với tinh thần đoàn kết, bản lĩnh, trí tuệ, trong nhiệm kỳ 2020-2025, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô Hà Nội đã vượt qua thử thách, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị trọng tâm, trong đó hoàn thành và vượt 16/20 chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội XVII, trong đó nổi bật kết quả một số lĩnh vực như: Quyết liệt trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Đảng bộ thực sự trong sạch vững mạnh; kinh tế Thủ đô tiếp tục phát triển mạnh mẽ, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng (tăng trưởng bình quân đạt 6,57%/năm, tổng vốn đầu tư xã hội đạt 2.508 nghìn tỷ đồng, năng suất lao động tăng bình quân 5,92%/năm); khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số được quan tâm, đẩy mạnh triển khai trên các lĩnh vực (tăng 37 bậc, đứng tốp 6 cả nước); công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị tiếp tục được ưu tiên chú trọng và đã có những chuyển biến tích cực theo hướng thông minh, xanh và bền vững; xây dựng nông thôn mới hoàn kế hoạch, chăm lo đời sống của nông dân tiếp tục được quan tâm chỉ đạo quyết liệt, sâu sát; phát huy giá trị văn hóa và con người Hà Nội, khơi dậy ý chí, niềm tự hào, khát vọng phát triển của nhân dân Thủ đô; phát triển giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vẫn được coi trọng, là một phần của khâu đột phá và thế mạnh của Thủ đô; bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao phúc lợi xã hội, chất lượng cuộc sống của nhân dân luôn được chú trọng và đạt nhiều tiến bộ mới; quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, cứu hộ, cứu hạn, ứng phó với biến đổi khí hậu luôn được quan tâm; củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn Thủ đô trong mọi tình huống; mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập, hợp tác phát triển thiết thực và hiệu quả, nâng tầm vị thế Thủ đô trong khu vực và trên thế giới.
Đặc biệt sau 40 năm đổi mới (1986-2025), những thành tựu, tiềm lực, vị thế, uy tín của Thủ đô Hà Nội ngày càng được khẳng định, nâng cao và phát huy. Quy mô kinh tế năm 2024 đạt khoảng 63 tỷ USD, gấp hơn 30 lần so với năm 1986, tốc độ tăng trưởng bình quân trên 7%/năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo chiều hướng tích cực, nông nghiệp thu hẹp, công nghiệp tăng mạnh, dịch vụ chiếm gần 2/3 GRDP. Hạ tầng giao thông hiện đại hóa với một loạt công trình tiêu biểu như đường Vành đai 2, 3 (đang thi công đường Vành đai 4), cầu Vĩnh Tuy, đường sắt Cát Linh - Hà Đông, nâng cao năng lực kết nối vùng và quốc tế. Đô thị được chỉnh trang, tái thiết theo hướng văn minh, hiện đại hơn; khu vực nông thôn chuyển biến mạnh mẽ, dẫn đầu cả nước trong phong trào xây dựng nông thôn mới. Nhiều khu đô thị mới được xây dựng đồng bộ, văn minh, tạo không gian đô thị hiện đại. Sự nghiệp khoa học, công nghệ, văn hóa, giáo dục, y tế đạt nhiều dấu ấn, luôn dẫn đầu cả nước về quy mô giáo dục, thể thao thành tích cao, chăm sóc sức khỏe, với HDI (chỉ số đo lường con người về tuổi thọ, trình độ giáo dục, thu nhập bình quân đầu người) năm 2024 đạt 0,829. Các giá trị văn hóa của Thăng Long - Hà Nội được bảo tồn, lan tỏa, giữ gìn và phát huy những nét văn hóa tiêu biểu. An sinh xã hội được đảm bảo, đời sống nhân dân được cải thiện; quốc phòng, an ninh được củng cố, giữ vững môi trường hòa bình; đối ngoại được mở rộng, quan hệ hợp tác với trên 100 thành phố, thủ đô bên ngoài, nâng tầm vị thế của Hà Nội trong khu vực và trên thế giới.
Từ chiều sâu Thăng Long ngàn năm văn hiến, anh hùng, với vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của Thủ đô Hà Nội, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm đến sự phát triển bền vững, trường tồn của Thủ đô Hà Nội (thông qua Nghị quyết 15-NQ/TƯ ngày 5/5/2022 về phương hướng, nhiệm vụ Phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2045; Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 ngày 28/6/2024) xác định “phát triển Thủ đô Hà Nội Văn hiến - Văn minh - Hiện đại là nhiệm vụ chính trị quan trọng đặc biệt trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với tinh thần Cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước”. Để hiện thực khát vọng đó, phát triển Thủ đô cần dựa trên 5 trụ cột: (i) Văn hóa và con người, (ii) 3 chuyển đổi (chuyển đối xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn), (iii) hạ tầng đồng bộ, hiện đại, có tính kết nối cao, (iv) kinh tế số, đô thị thông minh, (v) khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Phấn đấu đến năm 2045, Thủ đô Hà Nội là thành phố phát triển bứt phá với tầm nhìn mới, khát vọng mới, tư duy toàn cầu; xây dựng Thủ đô bản sắc, hiện đại và hội nhập, có nền công nghiệp hiện đại, có mức sống và chất lượng cuộc sống cao, khá giả; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc, hài hòa, tiêu biểu cho cả nước; có trình độ phát triển ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới.
Vai trò và sứ mệnh của phụ nữ Thủ đô
Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển của Thăng Long - Hà Nội, người phụ nữ nơi đây luôn đồng hành, tích cực tham gia và có những đóng góp quan trọng. Phát huy tinh thần bất diệt của Hai Bà Trưng, phụ nữ Thủ đô ngày nay tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong gia đình, là người gìn giữ, truyền dạy các giá trị truyền thống, đạo đức, lối sống, văn hóa Hà Nội cho thế hệ trẻ; thông qua việc giáo dục con cái, duy trì nền nếp gia phong văn minh, thanh lịch, góp phần ổn định xã hội. Người phụ nữ tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội trên tất cả các lĩnh vực như chính trị cùng đông đảo đội ngũ nữ cán bộ, trí thức, nhà khoa học, công nhân viên, nông dân… Sự tham gia có hiệu quả của họ đã đóng góp thiết thực vào sự phát triển bền vững của Thủ đô Hà Nội. Không những vậy, phụ nữ Thủ đô còn trực tiếp tham gia vào việc giữ gìn và phát huy văn hóa Hà Nội, từ ẩm thực, trang phục cho đến lễ hội truyền thống, nếp sống của người Tràng An xưa; là lực lượng nòng cốt trong xây dựng hình ảnh người Hà Nội “thanh lịch, văn minh”, ứng xử đẹp, có văn hóa giao tiếp chuẩn mực.
Với những vai trò quan trọng đó, trong thời gian tới, phụ nữ Thủ đô Hà Nội cần thực hiện tốt sứ mệnh cao cả của mình. Họ phải là cầu nối giữa truyền thống với hiện đại (vừa gìn giữ giá trị văn hiến truyền thống, đồng thời lan tỏa các giá trị văn hóa của thời kỳ hội nhập); là nhân tố tích cực trong quá trình hiện đại hóa, và chuyển đổi số (tham gia tích cực, có hiệu quả hơn vào các lĩnh vực kinh tế tri thức, chính quyền điện tử, công nghệ số; xây dựng mô hình gia đình số, phụ nữ số); là người lan tỏa các giá trị sống tích cực (tạo nên những cộng đồng yêu thương, đoàn kết và nhân ái; xây dựng môi trường sống an toàn, thân thiện, hòa đồng); là lực lượng nòng cốt trong các phong trào thi đua yêu nước (như phụ nữ tích cực học tập, lao động, sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc; phụ nữ Thủ đô xây dựng nếp sống văn minh”; xây dựng đô thị xanh - sạch - đẹp…).
Xây dựng và phát triển Thủ đô Hà Nội Văn hiến - Văn minh - Hiện đại là trách nhiệm thiêng liêng các cấp chính quyền từ Trung ương xuống cơ sở, của tất cả các giới các ngành (trong đó có phụ nữ) và của mỗi người dân cụ thể. Tất cả cùng chung sức đồng lòng thực hiện tốt nhất vai trò, chức trách của mình để xây dựng Thủ đô ngày càng văn minh, hiện đại.
