TS. Ngô Anh Tín, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Cần Thơ phát biểu tại hội thảo - Ảnh: VGP/LS
Đổi mới sáng tạo: Yêu cầu bắt buộc để bứt phá
GS.TS. Nguyễn Đông Phong, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Kinh tế TPHCM cho biết, hội thảo nhằm rút ra các hàm ý chính sách thiết thực, giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số, đồng thời góp phần triển khai hiệu quả Nghị quyết 57/NQ-TW, tạo động lực để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030.
Ông nhấn mạnh, đây cũng là nền tảng để phát triển hạ tầng giao thông và kinh tế bền vững của ĐBSCL - nơi đang chịu tác động ngày càng phức tạp từ biến đổi khí hậu.
Sau khi hợp nhất cùng Sóc Trăng và Hậu Giang, Cần Thơ được định vị là cực tăng trưởng mới của tiểu vùng Tây Nam Bộ. Trong bối cảnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trở thành xu thế toàn cầu, Cần Thơ được định hướng là trung tâm KHCN, đầu tàu lan tỏa động lực phát triển kinh tế - xã hội cho toàn vùng.
TS. Ngô Anh Tín, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Cần Thơ, nhấn mạnh: “KHCN và đổi mới sáng tạo không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc, là động lực cốt lõi để Cần Thơ bứt phá, đồng thời là chìa khóa để giải quyết các thách thức lớn: Biến đổi khí hậu, năng suất lao động, năng lực cạnh tranh”.
Hạ tầng và nhân lực: 2 trụ cột chiến lược
Theo ông Ngô Anh Tín, Cần Thơ đang tập trung hoàn thiện hạ tầng KHCN và đổi mới sáng tạo với hàng loạt dự án trọng điểm: Trung tâm Khởi nghiệp và Đổi mới sáng tạo TP. Cần Thơ, Khu Công nghệ cao, Khu CNTT tập trung, Khu Công nghệ số Hậu Giang (cũ), nâng cấp Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng giai đoạn II, cùng Vườn ươm Công nghệ công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc.
Hiện Cần Thơ sở hữu lợi thế lớn về giáo dục và nghiên cứu khi quy tụ nhiều trường đại học, viện nghiên cứu hàng đầu vùng; hạ tầng công nghệ cao đang hình thành; nguồn nhân lực trẻ, năng động; đồng thời giữ vị trí trung tâm logistics, y tế, giáo dục và kinh tế của toàn ĐBSCL.
Mục tiêu đến năm 2030, Cần Thơ trở thành cực tăng trưởng quốc gia, trung tâm thương mại - dịch vụ - logistics và kinh tế biển; đồng thời là trung tâm khởi nghiệp, KHCN và đổi mới sáng tạo. Để đạt được, Thành phố xác định 3 trụ cột chiến lược: phát triển nguồn nhân lực KHCN chất lượng cao; xây dựng hạ tầng và thể chế vượt trội; hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động, liên kết chặt chẽ.
Cụ thể, Cần Thơ đặt mục tiêu sản xuất - thương mại tăng trưởng trên 15%, mở rộng sản xuất kinh doanh ít nhất 10%, tốc độ tăng trưởng GRDP giai đoạn 2025-2030 đạt bình quân 10%/năm. Muốn vậy, Thành phố sẽ ban hành chính sách đột phá để thu hút chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong và ngoài nước; hỗ trợ nhà khoa học trẻ, nhóm nghiên cứu mạnh; đồng thời hợp tác với đại học để đào tạo nhân lực theo định hướng công nghệ mới như AI, big data, IoT, sinh học phân tử.
Thách thức vốn và cơ chế chính sách
Theo ông Diệp Minh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP. Cần Thơ, huy động vốn là nhu cầu cấp thiết, bởi đến năm 2030 Thành phố cần khoảng 50.000 tỷ đồng, nhưng hiện mới đạt 70% nhu cầu. Biến đổi khí hậu khiến chi phí xử lý sụt lún, sạt lở tăng cao; nhiều dự án đội vốn tới 20-30% do yêu cầu công nghệ mới, trong khi nguồn ODA giảm dần.
Nguyên nhân chậm trễ được chỉ ra là khung pháp lý cho PPP và trái phiếu xanh chưa rõ ràng, khiến rủi ro cao cho nhà đầu tư; Luật Đầu tư công thiếu linh hoạt; nhân lực công nghệ còn hạn chế; vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và cung ứng vật liệu. Một số dự án còn lãng phí do thiếu giám sát, ảnh hưởng niềm tin của nhà đầu tư.
Để khắc phục, Sở Tài chính đề xuất tăng tỷ lệ PPP lên 30%, phát hành trái phiếu xanh địa phương, tích hợp ngân sách ứng phó biến đổi khí hậu, đồng thời hợp tác với ADB, WB, JICA để huy động ODA cho các dự án xanh. Về nhân lực, Cần Thơ cần chính sách thu hút và giữ chân chuyên gia, tăng lương và phúc lợi, khuyến khích hợp tác công - tư trong đào tạo chuyên ngành, nhất là kỹ năng số và ứng phó biến đổi khí hậu.
Doanh nghiệp cần bứt phá mạnh mẽ hơn
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thương Linh, Phó Giám đốc VCCI chi nhánh ĐBSCL, chỉ ra rằng Cần Thơ tăng trưởng GRDP sau sáp nhập cao hơn trung bình cả nước, số doanh nghiệp gia nhập thị trường đạt 4.184 - cao nhất khu vực. Tuy nhiên, số doanh nghiệp rút lui cũng không nhỏ, tới 3.949. Hiện Thành phố có 18.101 doanh nghiệp đang hoạt động, tỷ lệ doanh nghiệp/1.000 dân cao nhất vùng, nhưng vẫn đặt ra nhiều thách thức.
Theo bà Linh, lợi thế nổi bật của Cần Thơ là trung tâm logistics và cửa ngõ xuất khẩu của ĐBSCL, đặc biệt qua cảng Trần Đề; có hệ thống kho lạnh, thủy sản và vùng nguyên liệu lúa – tôm chất lượng cao. Các ngành mũi nhọn có thể bứt phá gồm hàng không, vận tải thủy, chế biến sâu gạo, trái cây, thủy sản, cùng dịch vụ tài chính và du lịch.
Theo các đại biểu, doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội đổi mới sáng tạo, gắn nghiên cứu, đào tạo với thực tiễn sản xuất để tăng sức cạnh tranh. Cần Thơ muốn giữ vai trò hạt nhân phát triển vùng thì cộng đồng doanh nghiệp phải thật sự bứt phá.
Lê Sơn
