Đây là chương trình trong “Những ngày Hà Nội tại TP Hồ Chí Minh” kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2024).
Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (tại Phường 1, quận 5, TP Hồ Chí Minh) trước đây là nơi đồng chí Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương, nay là Đảng Cộng sản Việt Nam, bị giam giữ và hy sinh.
Di tích Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán được xây dựng trong khoảng thời gian từ năm 1876 đến năm 1904. Đây là nơi được thực dân Pháp sử dụng nhằm giam giữ và điều trị bệnh nhiều chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước Việt Nam để tiếp tục tra hỏi
Trong khuôn khổ chương trình “Những ngày Hà Nội tại TP Hồ Chí Minh” kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2024), Đoàn gồm lãnh đạo TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã thành kính dâng hoa, dâng hương và dành phút mặc niệm tưởng nhớ, bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến công lao to lớn đối với đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam và các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc, vì tự do của Nhân dân.
Ngày 26/8/1931, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam Trần Phú sau khi bị bắt, tra tấn, lâm trọng bệnh được đưa về khu trại giam này. Đến ngày 6/9/1931, đồng chí Trần Phú hy sinh ở tuổi 27, sau khi để lại lời nhắn: "Hãy giữ vững chí khí chiến đấu".
Khu trại giam được xây và hoạt động từ khoảng năm 1874-1875. Đây là nơi gắn với lịch sử Nhà thương Chợ Quán - bệnh viện Tây y sớm nhất Việt Nam.
Ngoài đồng chí Trần Phú, khu trại giam còn là nơi giam giữ nhiều chiến sĩ cách mạng như Trần Não, Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập, Trần Văn Giàu, Nguyễn Văn Trỗi…
Ngày 18/4/2023, Hội đồng Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã thông qua Nghị quyết "Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử quốc gia khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán nằm trong khuôn viên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới". Dự án đã hoàn thành vào ngày 1/5/2024, đúng vào dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh của Tổng Bí thư Trần Phú.
