Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Đào Minh Tú phát biểu tại Tọa đàm - Ảnh: VGP/HT
Đây là các nội dung được trao đổi tại tọa đàm "Đẩy mạnh triển khai Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030" và công bố Sổ tay hướng dẫn hệ thống quản lý rủi ro môi trường - xã hội (MTXH) trong hoạt động cấp tín dụng do NHNN phối hợp tổ chức ngày 21/5 tại Hà Nội.
Tăng trưởng xanh – từ chủ trương đến hành động thiết thực
Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Đào Minh Tú khẳng định: Tăng trưởng xanh không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc. Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng hiện hữu, các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển không còn có thể trì hoãn việc hành động vì môi trường.
"Chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường là con đường tất yếu để hướng đến tương lai bền vững, bao trùm và thịnh vượng," Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh.
Không chỉ đưa ra thông điệp, Việt Nam đã thể hiện rõ cam kết này qua hàng loạt chiến lược và kế hoạch hành động cụ thể. Từ Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050, đến Kế hoạch hành động gồm 134 hoạt động chi tiết cho các bộ, ngành và địa phương. Trọng tâm xuyên suốt là thúc đẩy tín dụng xanh, huy động các nguồn lực, đặc biệt từ khu vực tài chính.
Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết: Ngành ngân hàng đã lồng ghép mục tiêu phát triển bền vững trong chỉ đạo tín dụng, phát hành Chỉ thị thúc đẩy tăng trưởng xanh, yêu cầu tích hợp quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.
Sau gần 10 năm triển khai, đến quý I/2025 đã có 58 tổ chức tín dụng (TCTD) phát sinh dư nợ xanh với tổng giá trị hơn 704.244 tỷ đồng, tăng hơn 21,2%/năm giai đoạn 2017–2024, cao hơn cả tốc độ tăng trưởng tín dụng chung toàn nền kinh tế. Các khoản tín dụng xanh tập trung vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (hơn 37%) và nông nghiệp xanh (trên 29%).
Đặc biệt, hệ thống ngân hàng cũng ngày càng quan tâm đến đánh giá rủi ro môi trường – xã hội. Đến nay, đã có 57 TCTD thực hiện đánh giá với tổng dư nợ lên tới 3,62 triệu tỷ đồng, số lượng khoản vay được thẩm định rủi ro môi trường – xã hội tăng gấp 15 lần so với năm 2017.
Tuy nhiên, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cũng thẳng thắn thừa nhận còn nhiều khó khăn như: Khung pháp lý chưa hoàn chỉnh, công cụ thẩm định còn hạn chế, thời gian hoàn vốn dài, khả năng tiếp cận nguồn lực tài chính xanh quốc tế còn thấp. Đồng thời, năng lực đội ngũ ngân hàng trong lĩnh vực môi trường – xã hội – khí hậu còn là điểm yếu cần cải thiện mạnh mẽ.
Dưới góc độ ngân hàng thương mại (NHTM), ông Đoàn Ngọc Lưu, Phó Tổng Giám đốc Agribank cho hay: Agirbank đã dành 30.000 tỷ đồng tài trợ dự án đầu tư thuộc các ngành trọng điểm và dự án thuộc lĩnh vực xanh với lãi suất ưu đãi cố định đến 24 tháng chỉ từ 6,0%/năm áp dụng đến hết ngày 31/12/2025 (hoặc đến khi hết quy mô chương trình). Dành 2.000 tỷ đồng triển khai chương trình tín dụng ưu đãi đối với khách hàng cá nhân đầu tư sản xuất kinh doanh sản phẩm OCOP với lãi suất thấp hơn tối đa 2,0%/năm so với sàn lãi suất cho vay của Agribank.
Chương trình cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch với quy mô vốn tối thiểu 50 nghìn tỷ đồng dành cho đối tượng khách hàng là DN, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, chủ trang trại… Agribank cũng triển khai chương trình cho vay "tín dụng xanh" ưu đãi dành cho khách hàng cá nhân với quy mô 10.000 tỷ đồng với sàn lãi suất cho vay chỉ từ 3,5%/năm đối với khách hàng vay vốn để thực hiện phương án, dự án sản xuất, kinh doanh sản phẩm, dịch vụ thuộc lĩnh vực xanh.
"Kết quả, dư nợ cho vay đối với các lĩnh vực xanh của Agribank có sự tăng trưởng ổn định qua từng năm, tỷ trọng tài trợ dự án xanh trong tổng dư nợ tín dụng của Agribank tăng từ 0,9% năm 2020 lên 1,7% năm 2024", lãnh đạo Agribank chia sẻ.
Tọa đàm "Đẩy mạnh triển khai Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030" và công bố Sổ tay hướng dẫn hệ thống quản lý rủi ro môi trường - xã hội (MTXH) trong hoạt động cấp tín dụng - Ảnh: VGP/HT
Học hỏi kinh nghiệm quốc tế, thúc đẩy tài chính bền vững
Tại tọa đàm, các đại biểu đến từ các bộ ngành, ngân hàng cùng đại diện nhiều tổ chức quốc tế đã lần lượt nêu ý kiến thiết thực về thúc đẩy tín dụng xanh.
Đại diện các tổ chức tài chính Đức, Thụy Sỹ cũng chia sẻ bài học trong việc tiếp cận nguồn vốn xanh, sử dụng hiệu quả các công cụ tài chính phát triển và khuyến khích khu vực tư nhân đóng góp vào quá trình chuyển đổi xanh.
Nhiều đại biểu nhấn mạnh vai trò của ESG như một tiêu chuẩn bắt buộc cho các doanh nghiệp (DN) muốn tiếp cận tín dụng trong tương lai. Do đó, công bố báo cáo ESG không chỉ là xu hướng, mà sẽ trở thành "giấy thông hành" để tiếp cận nguồn vốn ưu đãi.
TS Michaela Baur – Giám đốc Quốc gia Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam phát biểu - Ảnh: VGP/HT
Dưới góc độ các tổ chức quốc tế, TS Michaela Baur – Giám đốc Quốc gia Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam phân tích: Để phát triển hệ thống tài chính xanh mạnh mẽ, cần sự chung tay từ cả khu vực công – tư – quốc tế. Chính phủ Đức, thông qua GIZ, cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam hướng tới một nền kinh tế xanh, không ai bị bỏ lại phía sau.
Bà Hà Thị Thu Giang – Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho biết: NHNN ra mắt "Sổ tay hướng dẫn hệ thống quản lý rủi ro môi trường – xã hội (ESMS)". Tài liệu do NHNN và Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) phối hợp biên soạn, dựa trên thông lệ quốc tế, đóng vai trò như "cẩm nang cầm tay" cho các TCTD trong việc tích hợp ESG vào hoạt động tín dụng.
Kết luận Tọa đàm, Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện khung pháp lý và huy động nguồn lực cho tín dụng xanh. Việc các quốc gia đặt ra tiêu chuẩn xuất khẩu hàng hóa là tất yếu. Quốc hội và Chính phủ Việt Nam đã có chỉ đạo quyết liệt, rõ ràng bằng các chương trình hành động cụ thể. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn cần sớm hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý làm cơ sở triển khai đồng bộ cho các bộ, ngành liên quan.
Đối với ngành ngân hàng, khung pháp lý hiện nay tuy đã có nền tảng chung, nhưng vẫn cần tiếp tục hoàn thiện cả về chỉ đạo điều hành, cơ chế và chính sách cụ thể. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức và đào tạo cho đội ngũ cán bộ, đặc biệt là lãnh đạo các cấp trong ngành, cũng là yêu cầu cấp thiết. Do đó, cần xây dựng quy trình, quy định thống nhất cho từng NHTM để đảm bảo thực thi hiệu quả.
Trong khi đó, các đơn vị trong ngành ngân hàng cần chủ động huy động nguồn vốn trong nước để phục vụ cho các chương trình tín dụng xanh.
Không chỉ các ngân hàng trong nước, hiện nay nhiều ngân hàng quốc tế cũng bày tỏ sự quan tâm đến lĩnh vực môi trường và phát triển bền vững tại Việt Nam. Các định chế tài chính nước ngoài đang cân nhắc mở rộng hợp tác, không chỉ ở cấp độ chính sách mà cả trong đầu tư trực tiếp và gián tiếp. Việt Nam đang được xem là điểm đến hấp dẫn, đặc biệt trong các lĩnh vực như phát triển hạ tầng, thực hiện Quy hoạch điện VIII, đầu tư năng lượng tái tạo – những lĩnh vực đòi hỏi nguồn vốn lớn và dài hạn.
Vì vậy, cần tiếp thu và nghiên cứu triển khai các giải pháp pháp lý một cách quyết liệt, đồng thời có phân loại rõ ràng về ngành nghề, đối tượng thụ hưởng. Từ đó xác định cụ thể các chính sách ưu đãi và hỗ trợ, cũng như cơ chế phân cấp thẩm quyền phù hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho NHTM trong quá trình triển khai. Một danh mục cụ thể các NHTM đủ điều kiện cho vay đầu tư xanh đang được xây dựng và bổ sung.
Ngoài ra, công tác phân tích, đánh giá rủi ro và tập huấn hướng dẫn triển khai sẽ được đẩy mạnh. Tài liệu "cầm tay chỉ việc" đang được GIZ phối hợp cùng các cơ quan chức năng xây dựng, dựa trên hệ thống pháp luật hiện hành, nhằm hỗ trợ các NHTM triển khai hiệu quả tín dụng xanh.
Các DN và NHTM cũng được khuyến khích chú trọng công bố báo cáo thực hiện ESG một cách minh bạch. Đây không chỉ là yêu cầu tuân thủ quốc tế mà còn là định hướng phát triển bền vững của hệ thống tài chính trong nước. Cần có góc nhìn quyết liệt và rõ ràng hơn về thực thi ESG trong thời gian tới, kèm theo cơ chế hỗ trợ từ phía Nhà nước cũng như trong nội bộ ngành ngân hàng.
Bên cạnh đó, cần sớm hoàn thiện các cơ chế bảo lãnh tín dụng, hỗ trợ tài chính cho DN xanh, dự án xanh thông qua các khoản vay ưu đãi hoặc phát hành trái phiếu xanh. Hành lang pháp lý rõ ràng và khung khổ phù hợp sẽ là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy thị trường tài chính xanh phát triển lành mạnh.
Nhằm kiểm soát tốt khí thải và bảo vệ môi trường, các NHTM cần thiết lập các chính sách tín dụng ưu đãi có tính đến yếu tố môi trường. Đồng thời, hài hòa giữa nguồn vốn và nhu cầu thực tiễn, tiếp thu ý kiến từ các ngân hàng, bộ, ngành để đảm bảo chính sách đưa ra có tính khả thi và đồng thuận cao.
Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh, năm 2025 là cột mốc quan trọng đánh giá 5 năm thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2025.
"NHNN cam kết tiếp tục: Điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, ưu tiên cho các lĩnh vực sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn; rà soát và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tín dụng xanh, hỗ trợ DN vừa và nhỏ tiếp cận vốn; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, nâng cao năng lực cán bộ ngân hàng về tín dụng xanh và biến đổi khí hậu; tăng cường tuyên truyền về phát triển bền vững...", lãnh đạo NHNN nhấn mạnh.
Huy Thắng
