Lễ xuất khẩu lô "Gạo Việt xanh phát thải thấp" đầu tiên ở Việt Nam của Công ty Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An vào Nhật Bản - Ảnh: VGP/LS
Doanh nghiệp vào cuộc, nông dân hưởng lợi từ chuỗi gạo carbon thấp
Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, PGS.TS Bùi Bá Bổng, Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) cho biết, trong tháng 10 và đầu tháng 11/2025, VIETRISA đã cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” cho 6 doanh nghiệp, gồm: VINARICE, Chơn Chính, A An, Trung An, Agrimex-Kikoku (AKJ) và King Green, với tổng cộng lượng gạo 52.220 tấn, được sản xuất từ 12.455 ha lúa.
Điểm nổi bật của lượng gạo được cấp nhãn hiệu là nguồn gốc được truy xuất chi tiết: Địa điểm sản xuất, giống lúa, vụ sản xuất, quy trình kỹ thuật áp dụng. Toàn bộ quá trình này được giám sát bởi Dự án chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững (TRVC).
Lượng phát thải khí nhà kính từ sản xuất lúa do các doanh nghiệp trên liên kết với nông dân hoặc hợp tác xã thực hiện đã được tổ chức quốc tế Regrow kiểm định độc lập, ghi nhận mức giảm từ 3,14 đến 4,63 tấn CO₂ tương đương/ha. Đây là con số cho thấy việc áp dụng đồng bộ quy trình kỹ thuật canh tác tiên tiến, sử dụng phân bón, nước tưới, quản lý rơm rạ… đã mang lại hiệu quả rõ rệt về môi trường, đồng thời tạo thêm giá trị gia tăng cho hạt gạo.
Các giống lúa được cấp chứng nhận nhãn hiệu tập trung vào nhóm gạo chất lượng cao, gồm OM18, Đài Thơm 8, ĐS1 (lúa japonica), ST25 và đặc biệt là các giống lúa Nhật như Hana, Akita và Koshi do Công ty Angimex-Kitoku sản xuất. Sự tham gia của các giống lúa đặc sản, lúa ngoại nhập cho thấy xu hướng đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, hướng tới phân khúc thị trường cao cấp.
Trước đó, vào tháng 4/2025, VIETRISA lần đầu tiên cấp chứng nhận nhãn hiệu “Gạo Việt xanh, phát thải thấp” cho 7 doanh nghiệp với tổng lượng gạo 19.200 tấn, trong đó Công ty Nông nghiệp công nghệ cao Trung An đã xuất khẩu 500 tấn vào Nhật Bản. Lễ xuất khẩu lô “Gạo Việt xanh, phát thải thấp” đầu tiên của Việt Nam sang Nhật Bản được tổ chức tại Cần Thơ ngày 5/6/2025, đánh dấu bước đi mang tính biểu tượng cho hành trình đưa gạo carbon thấp Việt Nam vươn ra thị trường khó tính.
Cho đến nay, với sự hợp tác của tổ chức TRVC, VIETRISA đã cấp nhãn hiệu “Gạo Việt xanh, phát thải thấp” với tổng số lượng trên 70.000 tấn. Việt Nam, vì vậy đang được biết đến như nước đầu tiên trên thế giới sản xuất gạo carbon thấp (phát thải thấp) với số lượng lớn và là nước đầu tiên xuất khẩu gạo các-bon thấp.
Thống kê diện tích, sản lượng nhãn hiệu đạt "Gạo Việt xanh, phát thải thấp" tại ĐBSCL
Bám sát Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp
Các doanh nghiệp được cấp chứng nhận sử dụng nhãn hiệu “Gạo Việt xanh, phát thải thấp” đều là những đơn vị tham gia Dự án TRVC do Đại sứ quán Úc tại Việt Nam và Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) tài trợ, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường triển khai tại 2 tỉnh An Giang và Đồng Tháp trong giai đoạn 2023-2027.
Dự án TRVC đặt mục tiêu tích lũy diện tích 200.000 ha với sự tham gia của 200.000 hộ nông dân; lượng phát thải tích lũy giảm từ 200.000 tấn CO₂ tương đương trở lên. Những con số này cho thấy quy mô và tham vọng của dự án, không chỉ ở mức thí điểm mà hướng tới một mô hình sản xuất lúa gạo bền vững trên diện rộng tại Đồng bằng sông Cửu Long.
Dự án được triển khai bám sát định hướng của Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1490/QĐ-TTg ngày 27/11/2023. Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chỉ đạo thực hiện, trong đó việc hình thành và phát triển nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” là một cấu phần quan trọng, tạo công cụ nhận diện trên thị trường cho sản phẩm đạt chuẩn carbon thấp.
Việc hơn 70.000 tấn gạo được cấp nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” trong thời gian ngắn cho thấy sự vào cuộc mạnh mẽ của doanh nghiệp và nông dân trong thực hiện sản xuất lúa theo chuẩn mới. Đó không chỉ là câu chuyện giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu, mà còn là hướng đi chiến lược để gạo Việt nâng cao sức cạnh tranh, tiếp cận các thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn cao về môi trường và phát triển bền vững.
Lê Sơn
