Đây là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý bảo vệ quyền riêng tư, đồng thời nâng cao năng lực quốc gia trong quản lý, khai thác và xử lý dữ liệu cá nhân một cách an toàn, hiệu quả.
Cơ quan chuyên trách thuộc Bộ Công an đảm nhiệm vai trò nòng cốt
Một điểm đáng chú ý trong Luật là việc chính thức xác định Cơ quan chuyên trách bảo vệ dữ liệu cá nhân thuộc Bộ Công an là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ dữ liệu cá nhân ở Việt Nam. Ngoài ra, các lực lượng tham gia còn gồm: bộ phận bảo vệ dữ liệu trong từng cơ quan, tổ chức; tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ bảo vệ dữ liệu; và các tổ chức, cá nhân được huy động trong những trường hợp cần thiết. Việc thiết lập hệ thống lực lượng rõ ràng này sẽ tăng cường năng lực giám sát, xử lý vi phạm và phòng ngừa rủi ro mất mát dữ liệu trên diện rộng.
Luật mới đã có những điều chỉnh quan trọng, phản ánh việc tiếp thu ý kiến từ các đại biểu Quốc hội, đặc biệt liên quan đến cơ chế bảo đảm thực thi quyền của chủ thể dữ liệu. Các hoạt động xử lý dữ liệu như thu thập, phân tích, mã hóa, xóa, khử nhận dạng, công khai hay chuyển giao... đều được quy định rõ ràng nhằm tạo tính minh bạch và khả năng kiểm soát từ phía người dùng.
Đặc biệt, Luật đã bổ sung điều khoản bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với các nhóm yếu thế như người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức hoặc làm chủ hành vi – điều này góp phần tạo ra một khung bảo vệ toàn diện, không để ai bị bỏ lại phía sau trong thời đại dữ liệu.
Một thay đổi đáng chú ý khác là cách tiếp cận mềm dẻo và phù hợp với thực tiễn trong việc chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới. Thay vì cơ chế xin phép trước như trước đây, Luật chuyển sang cơ chế hậu kiểm dựa trên hồ sơ đánh giá tác động, giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng hành chính mà vẫn đảm bảo khả năng giám sát từ cơ quan chức năng.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và khởi nghiệp được quyền lựa chọn việc lập hồ sơ đánh giá tác động hoặc chỉ định bộ phận bảo vệ dữ liệu trong thời hạn 5 năm kể từ khi Luật có hiệu lực (1/1/2026), góp phần tạo điều kiện thuận lợi để họ thích nghi với các yêu cầu pháp lý mới mà không bị quá tải về chi phí và nguồn lực.
Hướng đến môi trường dữ liệu nhân văn, minh bạch và an toàn
Việc áp dụng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến các tổ chức, doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, ngân hàng, y tế, giáo dục, truyền thông… Đặc biệt, trong bối cảnh dữ liệu cá nhân ngày càng được xem là “tài nguyên mới” có giá trị kinh tế cao, thì Luật này đóng vai trò như một vành đai pháp lý ngăn chặn việc lạm dụng, mua bán, khai thác trái phép dữ liệu.
Các doanh nghiệp công nghệ lớn sẽ buộc phải tăng cường hệ thống bảo mật, rà soát lại quy trình thu thập và xử lý dữ liệu để đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật, đồng thời tạo dựng niềm tin nơi người tiêu dùng.
Với hệ thống quy định rõ ràng, nhất quán, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ giúp củng cố quyền riêng tư của mỗi cá nhân mà còn góp phần xây dựng một môi trường dữ liệu an toàn, minh bạch và nhân văn. Luật này cũng sẽ hỗ trợ hiệu quả cho Luật Dữ liệu - sẽ có hiệu lực vào ngày 1/7/2025, tạo nên một bộ đôi hoàn chỉnh trong kiến trúc pháp lý bảo vệ dữ liệu và phát triển thị trường dữ liệu tại Việt Nam.
Việc Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân với tỷ lệ gần như tuyệt đối cho thấy sự đồng thuận chính trị cao và quyết tâm mạnh mẽ trong việc đảm bảo quyền riêng tư, thúc đẩy kinh tế số, đồng thời bảo vệ chủ quyền dữ liệu quốc gia trong kỷ nguyên số toàn cầu. Đây là một bước tiến mang tính chiến lược, đưa Việt Nam đến gần hơn với các chuẩn mực quốc tế về bảo vệ dữ liệu và quyền con người.
