Chiều 16/6, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức Họp báo Công bố Lệnh của Chủ tịch nước công bố Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật, Pháp lệnh đã được Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khóa XV thông qua.
Thông tin đến báo chí, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương đã được Quốc hội thông qua với tỉ lệ tán thành tuyệt đối thể hiện sự đồng thuận cao.
Ông Trương Hải Long nhấn mạnh, luật thể hiện tư duy đổi mới, hướng đến một nền quản trị địa phương hiện đại, kiến tạo phát triển, tháo gỡ các điểm nghẽn và khơi thông nguồn lực, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững của các địa phương nói riêng và cả nước nói chung trong kỷ nguyên mới của đất nước.
"Việc Quốc hội thông qua luật này còn mang ý nghĩa lịch sử, tạo nên nền tảng pháp lý vững vàng cho cái tổ chức đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương hai cấp lần đầu tiên tổ chức tại nước ta", ông Long nói.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long tại họp báo (Ảnh: N.Quỳnh).
Về mục tiêu, theo ông Trương Hải Long, việc ban hành luật để sửa đổi cơ bản các quy định về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng trong các văn kiện, nghị quyết của Đảng, kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Đặc biệt, cụ thể hóa cái nghị quyết số 203 của sửa đổi bổ sung một số điều của Hiến pháp nhằm chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương từ ba cấp sang hai cấp.
Đây là thay đổi nền tảng và quan trọng nhất. Luật đã xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp trên phạm vi toàn quốc, bao gồm cấp tỉnh (gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương) và cấp xã (gồm xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh).
Việc chuyển đổi này nhằm xây dựng một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đảm bảo sự thông suốt trong nền hành chính từ Trung ương đến cơ sở.
Đồng thời, thực hiện triệt để nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", phát huy tối đa tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương.
Toàn cảnh họp báo (Ảnh: N.Quỳnh).
Thứ hai, về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp và ủy quyền nhằm kịp thời thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Luật đã hoàn thiện các nguyên tắc về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp giữa trung ương với chính quyền địa phương và giữa chính quyền địa phương cấp tỉnh với chính quyền địa phương cấp xã một cách khoa học, đồng bộ và thống nhất.
Theo đó, cấp tỉnh tập trung vào việc ban hành cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, quản lý vĩ mô và giải quyết các vấn đề liên vùng, vượt quá năng lực của cấp xã.
Cấp xã trực tiếp tổ chức thực hiện chính sách, cung cấp dịch vụ công thiết yếu và giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, phục vụ người dân tốt hơn.
Đặc biệt, luật trao quyền mạnh mẽ hơn cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, được phép trực tiếp chỉ đạo giải quyết các vấn đề cấp bách thuộc thẩm quyền của cơ quan cấp dưới nhằm tránh sự đình trệ, ùn tắc.
Luật đã kết hợp và kế thừa có chọn lọc những cái những quy định để hoàn thiện tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Theo đó, giữ nguyên cơ cấu của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Hội đồng nhân dân cấp xã có 2 ban gồm Ban Kinh tế - Ngân sách và Ban Văn hóa - Xã hội.
Số lượng đại biểu HĐND được giữ trong khung tối thiểu và tối đa. Riêng Hà Nội và Tp.HCM có 125 đại biểu mỗi thành phố. Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND và các Trưởng ban có thể là đại biểu hoạt động chuyên trách, giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết để phù hợp với từng địa phương.
Ông Trương Hải Long nhấn mạnh, việc chuyển đổi từ mô hình 3 cấp sang 2 cấp là một cải cách lớn. Do đó, luật đã quy định đầy đủ các điều khoản chuyển tiếp để bộ máy vận hành liên tục.
Đối với các phường tại Hà Nội, Tp.HCM và Đà Nẵng (nơi thí điểm không tổ chức HĐND phường), luật quy định sẽ tổ chức lại mô hình chính quyền đầy đủ gồm cả HĐND và UBND kể từ ngày 1/7/2025.
Luật cũng giao Chính phủ ban hành các văn bản cần thiết để phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn và xử lý các vấn đề phát sinh, đảm bảo không ảnh hưởng đến hoạt động của xã hội và người dân, doanh nghiệp.
Thứ trưởng Trương Hải Long khẳng định, việc Quốc hội thông qua luật này là một bước tiến lớn, không chỉ tạo động lực cho sự phát triển của các địa phương mà còn củng cố nền tảng pháp lý cho một hệ thống chính quyền phục vụ, kiến tạo và hiệu quả trong kỷ nguyên mới.
