Diễn đàn Đầu tư Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update với chủ đề "Cập nhật bối cảnh vĩ mô: Những thay đổi chính sách đang vẽ lại bản đồ đầu tư" - Ảnh: VGP/HT
Đây là nội dung được các chuyên gia, đại diện ngân hàng trao đổi tại Diễn đàn Đầu tư Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update với chủ đề "Cập nhật bối cảnh vĩ mô: Những thay đổi chính sách đang vẽ lại bản đồ đầu tư" do Vietnambiz tổ chức chiều ngày 3/6, tại Hà Nội.
Đầu tư công, cải cách thể chế: Chìa khóa tăng trưởng nội lực
PGS.TS Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định: Ở trong nước, đầu tư công là động lực chính để thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, muốn đầu tư công tạo sức lan tỏa thì phải tập trung vào các dự án trọng điểm và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.
Ông Thế Anh cho rằng để khu vực tư nhân tham gia sâu vào chuỗi cung ứng thì Việt Nam cần có chính sách thuế phân biệt theo tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm.
Ở bên ngoài, chính sách thuế quan từ Mỹ đang tác động toàn diện đến kinh tế toàn cầu. Việt Nam là nền kinh tế có độ mở cao nên không thể tránh khỏi ảnh hưởng, nhất là từ hai kênh chính: thương mại - đầu tư và thị trường tài chính.
Mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu của Việt Nam khiến dòng vốn đầu tư phụ thuộc mạnh vào xu hướng toàn cầu. Trong đó, những bất ổn từ chính sách thuế khiến nhà đầu tư trì hoãn các quyết định lớn, chờ đợi kết quả đàm phán thương mại.
Bên cạnh đó, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất khiến thị trường tài chính Mỹ hấp dẫn hơn, làm dòng vốn rút khỏi các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam. Nếu người tiêu dùng Mỹ phải trả giá cao vì thuế, sẽ kéo theo lạm phát và làm lãi suất tiếp tục duy trì ở mức cao, từ đó ảnh hưởng đến tỷ giá và dòng vốn vào Việt Nam.
Mặc dù vậy, ông Phạm Thế Anh vẫn bày tỏ sự kỳ vọng vào kịch bản tích cực nếu Việt Nam thành công trong đàm phán. Đồng thời, ông Phạm Thế Anh nhấn mạnh các ngành xuất khẩu có vốn FDI sẽ là nhóm bị ảnh hưởng rõ nhất từ thuế quan, do sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) - Ảnh: VGP/HT
Trong khi đó, ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) cho biết thêm, thị trường tài chính Mỹ hiện nay cũng không ổn định, vị thế đồng USD trong dài hạn có thể suy giảm, khi nhiều quốc gia đã bắt đầu giảm phụ thuộc vào đồng tiền này trong thanh toán quốc tế.
Tại Việt Nam, NHNN đang phải đối mặt với bài toán khó: Đó là giữ ổn định tỷ giá nhưng vẫn phải hỗ trợ tăng trưởng. Nếu hạ lãi suất thì tỷ giá biến động; nếu giữ tỷ giá thì khó tạo điều kiện cho tín dụng rẻ. Vì thế, nếu có thể đàm phán hiệu quả sẽ tạo môi trường ổn định cho nền kinh tế.
Chính sách đã mở, DN sẵn sàng đến đâu?
Thời gian qua, Đảng, Chính phủ đã có nhiều chính sách quyết liệt, trong đó nổi bật là Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân có ý nghĩa khơi thông các động lực cho khu vực kinh tư nhân. Chính phủ đã có Nghị quyết số 138/NQ-CP của Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - Ảnh: VGP/HT
Theo TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, sau đại dịch, nhiều DN cho rằng "chẳng có gì chắc chắn quá 6 tháng", nên rất khó lên kế hoạch dài hạn.
Theo ông, mặc dù xuất nhập khẩu toàn cầu có thể bị ảnh hưởng bởi thuế quan, nhưng mức độ cụ thể khó đoán vì phụ thuộc vào đối sách của từng quốc gia. Do đó, cần cải cách mạnh mẽ hơn thể chế trong nước để tạo nền tảng ổn định.
TS. Phan Đức phân tích: Tinh thần nghị quyết mới là cải cách thể chế dựa trên rủi ro và mức độ tuân thủ của DN. Ông cho biết, Quốc hội đang đề xuất thay đổi cách thanh tra, kiểm tra dựa trên lịch sử tuân thủ của DN, nếu làm tốt sẽ được "luồng xanh" (như hải quan) , không cần kiểm tra tràn lan.
Ông cho biết năm 2025, Chính phủ đang thực hiện cải cách thể chế mạnh nhất trong nhiều năm qua. Các luật về đầu tư, PPP, đấu thầu… đã được sửa đổi theo hướng phân cấp mạnh, trao quyền nhiều hơn cho địa phương và chủ đầu tư.
Ông Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI - Ảnh: VGP/HT
Ông Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, đánh giá cao tinh thần cải cách thể chế. Theo ông, lần này không chỉ là sửa đổi nhỏ lẻ mà là "xóa bỏ hàng rào", thay đổi toàn diện kết cấu pháp luật để thúc đẩy mô hình kinh tế số, công nghệ tài chính, tài sản ảo...
Ông Đức cho rằng thay vì sửa hàng nghìn điều luật, chỉ cần sửa đúng điều luật gây vướng là đủ. "Luật pháp là tâm của điểm nghẽn", ông nhấn mạnh. Tuy nhiên, việc sửa luật không thể kéo dài, vì mỗi chậm trễ là lỡ mất cơ hội.
"Quá trình thay đổi tư duy làm luật sẽ tăng tốc như cách xã hội đang thay đổi. Nếu thể chế không linh hoạt, các sáng kiến khởi nghiệp sẽ khó gia nhập thị trường hoặc bị loại bỏ sớm vì rào cản pháp lý", luật sư Đức kỳ vọng.
Nhấn mạnh DNVVN cần được trao thêm cơ hội, ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc OCB chia sẻ: Thực tế DN đang gặp khó trong việc triển khai chính sách. Dù cấp Trung ương đã mở hướng, nhưng địa phương và bộ máy hành chính vẫn lúng túng, đặc biệt trong giai đoạn sáp nhập các đơn vị hành chính.
Từ góc độ ngân hàng, OCB và nhiều tổ chức tín dụng đã chuẩn bị các kịch bản khác nhau, nhưng cũng yêu cầu DN phải làm điều tương tự. Theo ông Hải, chỉ những DN thực sự nghiêm túc, có tầm nhìn mới có thể đồng hành được với ngân hàng trong giai đoạn hiện nay.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về nguy cơ "thu hẹp sân chơi" nếu chỉ tập trung vào DN lớn.
"Phải làm sao để các DN vừa và nhỏ cũng có thể tham gia, chứ không thể bỏ rơi họ", ông Phạm Hồng Hải nói.
Một điểm đáng chú ý được ông chia sẻ là sự thay đổi trong tư duy tín dụng. Trước đây, ngân hàng trong nước thiên về cho vay dựa vào tài sản thế chấp. Nhưng hiện nay, cần hướng tới đánh giá dòng tiền, kế hoạch kinh doanh và tính khả thi thay vì chỉ nhìn vào tài sản.
Anh Minh
