Ngân hàng phát triển lớn nhất và có ảnh hưởng nhất thế giới vừa cho biết họ sẽ dỡ bỏ lệnh cấm lâu nay đối với các dự án điện hạt nhân.
Quyết định của hội đồng quản trị Ngân hàng Thế giới (WB) có thể có những tác động sâu sắc đến khả năng công nghiệp hóa của các nước đang phát triển mà không cần đốt các nhiên liệu làm nóng hành tinh như than và dầu.
Lệnh cấm đã chính thức có hiệu lực từ năm 2013, nhưng lần cuối cùng WB tài trợ cho một dự án điện hạt nhân là năm 1959 tại Italy.
Trong những thập kỷ kể từ đó, một số nhà tài trợ chính của ngân hàng, đặc biệt là Đức, đã phản đối việc ngân hàng tham gia vào năng lượng hạt nhân, với lý do rằng nguy cơ xảy ra tai nạn thảm khốc ở các quốc gia nghèo có ít chuyên môn về công nghệ hạt nhân là không thể chấp nhận được, theo New York Times.
Ảnh minh họa.
Sự thay đổi chính sách của ngân hàng – được mô tả trong một email do Chủ tịch WB Ajay Banga gửi cho nhân viên vào cuối ngày thứ Tư (ngày 11/6) – diễn ra khi năng lượng hạt nhân đang chứng kiến sự ủng hộ gia tăng trên toàn cầu.
Coi năng lượng hạt nhân là sự thay thế thiết yếu cho nhiên liệu hóa thạch, hơn 20 quốc gia – bao gồm Mỹ, Canada, Pháp và Ghana – đã ký cam kết tăng gấp 3 sản lượng năng lượng hạt nhân vào năm 2050 tại một hội nghị khí hậu hàng đầu của Liên Hợp Quốc cách đây 2 năm.
Vấn đề điện hạt nhân đã được các thành viên hội đồng quản trị WB đồng ý khá dễ dàng, nhưng một số quốc gia, bao gồm Đức, Pháp và Anh, không hoàn toàn ủng hộ việc thay đổi cách tiếp cận của ngân hàng để nắm bắt các dự án khí đốt tự nhiên thượng nguồn, các nguồn tin thân cận với cuộc thảo luận nói với Reuters.
"Mặc dù các vấn đề rất phức tạp, nhưng chúng tôi đã đạt được tiến bộ thực sự hướng tới một con đường rõ ràng để cung cấp điện như một động lực phát triển", ông Banga cho biết, đồng thời nói thêm rằng cần phải thảo luận thêm về vấn đề các dự án khí đốt thượng nguồn.
Ông Banga đã ủng hộ sự thay đổi trong chính sách năng lượng của ngân hàng kể từ khi nhậm chức vào tháng 6/2023. Ông lập luận rằng ngân hàng nên theo đuổi cách tiếp cận bao gồm "tất cả các phương án trên" để giúp các quốc gia đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng và thúc đẩy các mục tiêu phát triển.
Trong bản ghi nhớ của mình, ông lưu ý rằng nhu cầu điện dự kiến sẽ tăng gấp đôi ở các nước đang phát triển vào năm 2035, điều này sẽ đòi hỏi phải tăng gấp đôi khoản đầu tư hằng năm hiện nay là 280 tỷ USD vào sản xuất, lưới điện và lưu trữ.
Theo 2 tổ chức theo dõi thị trường hạt nhân tiên tiến là Energy for Growth Hub (EGF) và Third Way, hiện trên thế giới đã có 28 quốc gia sử dụng năng lượng hạt nhân thương mại, với 10 quốc gia khác đã sẵn sàng khởi động, và 10 quốc gia nữa có khả năng sẵn sàng cho điện hạt nhân vào năm 2030.
Ông Banga cho biết, nhóm Ngân hàng Thế giới (WBG) sẽ hợp tác chặt chẽ với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) để tăng cường khả năng tư vấn về các biện pháp bảo vệ không phổ biến vũ khí hạt nhân, an toàn, an ninh và khuôn khổ pháp lý.
Ngân hàng sẽ hỗ trợ các nỗ lực kéo dài tuổi thọ của các lò phản ứng hạt nhân hiện có, cùng với việc nâng cấp lưới điện. WB cũng sẽ nỗ lực đẩy nhanh tiềm năng của các lò phản ứng module nhỏ (SMR).
Nga, Trung Quốc, Mỹ và các nước châu Âu đang ở các giai đoạn khác nhau trong việc phát triển các SMR, và việc nguồn tài trợ của WB được "mở khóa" có thể giúp thúc đẩy sự phát triển của công nghệ này bằng cách mở ra các thị trường mới ở các nước đang phát triển.
Minh Đức (Theo NY Times, Reuters)
