Ngày 14/10/2025, ông Ali Chan Nam, Chủ tịch Hội Những người yêu biển Krabi, xác nhận với báo giới rằng một con cá cúi (dugong) hay còn gọi là bò biển, nặng hơn 100 kg đã được phát hiện chết trôi dạt vào bờ biển làng số 2, xã Ban Koh Pu, huyện Koh Sri Boya, tỉnh Krabi (Thái Lan).
Xác cá vẫn còn trong tình trạng nguyên vẹn và đã được Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên Biển và Duyên hải Hạ Andaman đưa đi giám định để xác định nguyên nhân tử vong.
Theo ông Ali, chỉ vài ngày trước, tại cùng khu vực này, người dân từng phát hiện một con cá cúi khác bị chặt đầu, nghi bị lấy nanh để làm bùa hộ mệnh. "Cảnh tượng khiến nhiều người chứng kiến vô cùng đau xót. Có thể con vật đã chết trước khi bị cắt đầu, song hành vi này vẫn là sự tàn nhẫn không thể chấp nhận", ông nói.
Ngư dân địa phương cho rằng con cá cúi mất đầu có thể đã mắc vào lưới kéo ở ngoài khơi, sau đó bị người khác phát hiện và cắt lấy nanh.
Ông Ali kêu gọi chính quyền khẩn trương thực hiện các biện pháp bảo vệ vùng biển, đồng thời nhắc lại đề xuất mở rộng khu bảo tồn dugong mà ông từng kiến nghị nhưng chưa được xem xét.
Trước diễn biến nghiêm trọng này, Thống đốc tỉnh Krabi, ông Ratthasart Chidchu, đã triệu tập cuộc họp khẩn của lực lượng đặc nhiệm bảo vệ dugong, với sự tham dự của các cơ quan chức năng, trong đó có Sở Tài nguyên Biển và Duyên hải Krabi.
Cuộc họp do Phó Thống đốc Suwit Suriyawong và ông Phadet Laithong, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Tài nguyên Biển và Duyên hải, đồng chủ trì.
Tại cuộc họp, ông Suwit cho biết, ngày 5/10, người dân cũng đã phát hiện một xác cá cúi trưởng thành bị tổn thương nặng, hộp sọ bị vỡ, phần đầu và hàm bị cắt đứt. "Các dấu vết cho thấy cá cúi đã bị vật sắc nhọn chặt đầu sau khi chết", ông thông tin. Xác cá này được tìm thấy tại bờ biển Ban Lang Nai Koh, xã Koh Sri Boya.
Theo Đạo luật Bảo tồn và Bảo vệ Động vật Hoang dã Thái Lan năm 2019, dugong là loài được xếp vào diện bảo vệ nghiêm ngặt. Do đó, Thống đốc Krabi đã giao lực lượng đặc nhiệm có nhiệm vụ giám sát, điều tra và xử lý mọi hành vi đe dọa dugong, bao gồm săn bắt, buôn bán hoặc xâm hại cá thể dugong. Bất kỳ hành vi vi phạm nào đều có thể bị phạt tù từ 3 đến 15 năm và phạt tiền từ 300.000 đến 1.500.000 baht (tương đương 220 triệu – 1,1 tỷ đồng).
Cảnh sát tỉnh Krabi cũng đã được lệnh điều tra nguồn gốc xác dugong và truy tìm người liên quan đến hành vi cắt lấy nanh. Cùng với đó, các chiến dịch tuyên truyền cộng đồng được triển khai nhằm nâng cao nhận thức bảo tồn dugong.
Ông Phadet Laithong cho biết, dù chưa có báo cáo chính thức về tình trạng săn trộm dugong, nhưng nhiều cá thể chết tự nhiên vẫn bị lấy nanh đem bán trên chợ đen để làm bùa hộ mệnh. "Đây là hành vi phạm pháp và đi ngược nỗ lực bảo tồn sinh vật biển", ông nhấn mạnh.
Hiện Cục Tài nguyên Biển và Duyên hải Thái Lan đã tăng cường tuần tra, giám sát tại các khu vực có nguy cơ, sử dụng tàu chuyên dụng để ngăn chặn các hoạt động có thể gây hại cho sinh vật này.
Trong một diễn biến liên quan, theo TTXVN, một báo cáo chung của Cục Tài nguyên Biển và Duyên hải Thái Lan và Quỹ Động vật hoang dã Thế giới (WWF) Thái Lan cho biết gần 40% số lượng cá cúi (bò biển) mắc cạn được phát hiện trong năm 2024 đều bị suy dinh dưỡng do thiếu cỏ biển - nguồn thức ăn chính của loài này.
Báo cáo về cuộc khủng hoảng bò biển trên bờ biển Andaman, thực hiện từ tháng 1 và công bố vào ngày 8/3/2025, cho thấy hệ sinh thái đại dương đang rơi vào tình trạng nguy cấp. Nhiều đồng cỏ biển ở các tỉnh Trang, Krabi và Phuket đã bị suy thoái nghiêm trọng, khiến nhiều con bò biển phải rời xa các khu vực kiếm ăn tự nhiên. Hậu quả là số lượng bò biển mắc cạn đang gia tăng với tốc độ đáng lo ngại.
Theo báo cáo, nguyên nhân dẫn đến sự suy thoái của cỏ biển vẫn chưa được xác định rõ, nhưng có thể do một số yếu tố như tích tụ trầm tích, xâm lấn bờ biển, nhiệt độ nước biển tăng cao và tác động của động vật ăn loài thực vật này, khiến một số loài cỏ biển không thể phục hồi một cách nhanh chóng.
Ông Eknarin Ariyavongvivat, Giám đốc Bảo tồn Tài nguyên Biển và Ven biển tại WWF Thái Lan, cho biết lượng bò biển mắc cạn trung bình trong giai đoạn 2023 - 2024 là 42 con, tăng đáng kể so với 20 con trong giai đoạn 2019 - 2022. Trong đó, khoảng 40% số lượng bò biển được phát hiện mắc suy dinh dưỡng. Ngoài ra, tỷ lệ sinh của loài động vật có vú này đã giảm từ 9% trong giai đoạn 2020 - 2023, xuống chỉ còn 3% vào năm 2024.
Theo ông Eknarin, cuộc khảo sát đã giúp làm rõ tình hình hiện tại và nhu cầu cấp thiết đối với các sáng kiến bảo tồn, cả ngắn hạn lẫn dài hạn, từ đó thúc đẩy việc bảo vệ cỏ biển và bò biển như ưu tiên quốc gia. Ông cảnh báo nếu cỏ biển biến mất, loài bò biển cũng sẽ tuyệt chủng và Biển Andaman sẽ mất cân bằng.
Kể từ đầu năm nay, các chuyên gia của DMCR đã tìm thấy 7 con bò biển đã chết, đồng thời ước tính số lượng loài này tại Biển Andaman hiện chỉ còn khoảng 100 con.
Minh Hoa (t/h theo Saostar, Tin tức & Dân tộc)
