Sức khoẻ & Đời sống thông tin, theo sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, vừng còn gọi là mè, du tử miêu, cự thắng tử, chi ma, bắc chi ma, hồ ma.
Tên khoa học Sesamum orientale L. Sesamum indicum Dc. Sesamum lutrum Retz. Thuộc họ Vừng Pedaliaceae.
Cây vừng là một loại cỏ nhỏ, thân có nhiều lông, cao chừng 0,6m, sống hằng năm.
Vừng được trồng ở khắp nơi trong nước ta để lấy hạt ăn và để xuất khẩu. Ngoài ra, những nước khác như Campuchia, Lào, Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Rumani, Hy Lạp.... đều có trồng.
Vừng đen hay vàng đều dùng làm thuốc được, nhưng thường chỉ hay dùng vừng đen. Còn dầu thì ép từ vừng đen hay vàng đều dùng được.
Trong hạt vừng có từ 40-55% dầu, có khi lên tới 60%. Ngoài ra, còn 5-6% nước, 20-22% chất protein, 5% tro, trong đó có 1,7mg đồng, 1% canxi oxalate, 6,3-8,8% chất không có nitơ, pentozan, lecithin, phytin và choline.
Đông y coi dầu vừng và vừng là một vị thuốc bổ, nhuận tràng, lợi sữa.
Trong các sách cổ đông y người ta viết về vừng như sau: Vừng có vị ngọt, tính bình, không độc, vào 4 kinh phế, tỳ, can và thận; có tác dụng ích gan, bổ thận, nuôi huyết, nhuận táo; là thuốc tư dưỡng cường tráng; chủ trị thương phong, hư nhược, bổ ngũ tạng, ích khí lực, đầy tủy não, bền gân cốt, sáng tai mắt, quên đói sống lâu... ; thường dùng nấu với muối chì và các vị thuốc khác làm thuốc cao dán nhọt.
Vừng là thực phẩm quen thuộc và có nhiều lợi ích sức khoẻ, tuy nhiên ít người biết lá vừng cũng là một loại rau thượng hạng.
Thông tin trên Dân Việt, theo các nghiên cứu, lá vừng có tính ôn, vị đắng, có tác dụng bổ gan thận, có tác dụng chữa chóng mặt, rụng tóc do gan và thận yếu.
Ngoài ra, loại rau này rất giàu chất xơ thực vật, có thể dưỡng ẩm cho đường ruột và ngăn ngừa các chứng viêm da khác nhau. Người trung niên và người già ăn loại rau này rất tốt cho đường ruột, kích thích tiêu hoá.
Vào tháng 9 là mùa mà lá vừng non, có hương vị thơm ngon nhất. Bạn có thể hái loại rau này để chế biến món ăn. Ăn lá vừng 3 lần một tuần có thể bổ gan thận, dưỡng ẩm cho ruột.
Thậm chí, lá vừng mang phơi khô mang chế biến món ăn hoặc pha chè uống cũng rất ngon và tốt cho sức khoẻ.
Món ăn gợi ý với nguyên liệu lá vừng: Lá vừng trộn tỏi ớt
Nguyên liệu: Lá vừng, tỏi, ớt cay.
Cách làm:
- Chuẩn bị một nắm lá vừng tươi, dùng tay ngắt hết cuống lá rồi cho vào chậu, thêm một lượng nước vừa phải, rửa sạch 2-3 lần rồi vớt ra, để ráo nước.
- Nhấc nồi lên bếp, cho một lượng nước thích hợp, đun sôi ở lửa lớn, cho một thìa nhỏ muối và một ít dầu ăn vào, sau đó cho lá vừng vào chần sơ trong khoảng 1 phút.
- Vớt lá vừng ra và cho vào nước đun sôi để nguội trong khoảng 1 giờ. Trong thời gian này, nên thay nước hai lần.
- Tiếp theo, chuẩn bị nước xốt: Lấy một ít tỏi băm nhuyễn, ớt cay băm nhỏ cho vào tô. Cho thêm 3 thìa nước tương nhạt, 2 thìa giấm và 1 thìa dầu mè. Dùng thìa khuấy đều và đặt sang một bên.
- Sau khi ngâm lá vừng, dùng tay vắt bớt nước trong lá vừng rồi đặt từng lá vừng lên đĩa rồi rưới nước sốt vừa mới chuẩn bị lên là xong.
- Món lá vừng làm theo cách này rất ngon miệng, mát lạnh.
Minh Hoa (t/h)
