Hội nghị phổ biển và giải đáp các vướng mắc liên quan đến lĩnh vực tài chính – ngân sách khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp - Ảnh: VGP/HT
Chính phủ đồng hành cùng địa phương trong triển khai mô hình mới
Tại Hội nghị trực tuyến với các địa phương để phổ biển và giải đáp các vướng mắc liên quan đến lĩnh vực tài chính – ngân sách khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đối với cấp xã do Bộ Tài chính tổ chức chiều ngày 12/9, ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính), nhấn mạnh: Chính phủ đã tổ chức nhiều hình thức hỗ trợ cho các địa phương, từ trực tuyến, trực tiếp cho đến "cầm tay chỉ việc" tại từng địa bàn.
Bộ Tài chính đã trình và Chính phủ đã hỗ trợ các địa phương 7,7 nghìn tỷ đồng để chi cho việc sắp xếp đơn vị hành chính, bảo đảm cơ sở vật chất cho cơ quan, đơn vị sau sắp xếp. Ngoài ra, Chính phủ còn phân bổ hơn 42 nghìn tỷ đồng để chi trả chính sách cho các đối tượng cán bộ nghỉ chế độ theo Nghị định số 178 và 67 của Chính phủ.
Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành cùng sự chủ động của các địa phương đã tạo nên nhiều kết quả tích cực. Nhiều nơi đã khẩn trương bố trí, phân bổ ngân sách cấp xã, bảo đảm nhiệm vụ chi không bị gián đoạn.
Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước (Bộ Tài chính) - Ảnh: VGP/HT
Theo ông Tân, phần lớn đơn vị dự toán cấp xã đã mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, chi trả kịp thời lương, phụ cấp và chi thường xuyên cho cán bộ, công chức, viên chức. Bên cạnh đó, một số địa phương đã chủ động phân cấp, ủy quyền rõ ràng trong quản lý ngân sách, đồng thời bố trí bổ sung nhân lực kế toán để đáp ứng nhu cầu vận hành bộ máy mới.
Các Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước cùng cơ quan cấp xã đã nỗ lực tháo gỡ khó khăn, đảm bảo hoạt động của chính quyền cấp xã sau sắp xếp được thông suốt. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn những điểm nghẽn cần giải quyết.
Nhận diện những khó khăn, địa phương cần cụ thể hóa
Về tài chính ngân sách, việc phân bổ dự toán còn chậm. Một số địa phương chưa hoàn tất điều chỉnh phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách cấp tỉnh và cấp xã. Có nơi chưa giao dự toán ngân sách 2025 cho cấp xã, vẫn phải thực hiện tạm cấp. Đặc biệt, dự phòng ngân sách trung ương cho nhiệm vụ đột xuất và chính sách an sinh tại vùng sâu, vùng xa, hải đảo còn hạn chế. Về nhân lực kế toán, một số xã chưa bố trí được kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán, gây vướng mắc trong việc mở tài khoản tại Kho bạc và chi trả lương cho người lao động…
Về các giải pháp trọng tâm được đề ra, Bộ Tài chính cùng các đơn vị liên quan đã đề ra những giải pháp cụ thể như đảm bảo ngân sách không gián đoạn: Các địa phương cần phối hợp với Kho bạc Nhà nước hướng dẫn tạm cấp, phân bổ kịp thời dự toán để chi trả lương, phụ cấp và chi thường xuyên; đẩy nhanh tiến độ mở và sử dụng tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, hoàn thiện hồ sơ, thủ tục, tăng cường giao ban để tháo gỡ vướng mắc liên quan đến chữ ký kế toán trưởng, chủ tài khoản; chủ động tham mưu cấp có thẩm quyền, giải quyết dứt điểm kinh phí, hoàn thiện vị trí kế toán trưởng và chủ tài khoản; quản lý chặt chẽ tài sản công và nguồn thu qua rà soát, kê khai tài sản, triển khai biện pháp quản lý thu từ hộ kinh doanh, đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời vào ngân sách.
Ngoài ra, đẩy mạnh sự phối hợp trong thực hiện nghị quyết Quốc hội, nghị định Chính phủ; chủ động tháo gỡ vướng mắc thuộc thẩm quyền địa phương.
Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Giám đốc Kho bạc Nhà nước - Ảnh: VGP/HT
Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Giám đốc Kho bạc Nhà nước, cho biết sau khi Bộ Tài chính ban hành Công điện số 06, tiến độ mở tài khoản và chi lương của cấp xã đã chuyển biến rõ rệt.
Trước ngày 15/8, còn tới 12% đơn vị thuộc cấp xã chưa mở tài khoản (hơn 6.700 đơn vị). Đến ngày 9/9, con số giảm còn 1.666 đơn vị. Tính đến nay, chỉ còn 256 đơn vị thuộc cấp xã chưa mở tài khoản, chiếm 0,45%.
Tương tự, về chi lương, ngày 15/8 còn 14.533 đơn vị chưa chi lương tháng 8, đến nay chỉ còn 372 đơn vị (0,11%). Nguyên nhân chủ yếu vẫn do thiếu nhân sự kế toán. Kho bạc Nhà nước sẽ tiếp tục phối hợp địa phương, phấn đấu xử lý dứt điểm trong thời gian ngắn nhất.
Để giải bài toán nhân lực kế toán, ông Bùi Hữu Phú, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giám sát kế toán, kiểm toán, thông tin: Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản để tháo gỡ khó khăn. Các văn bản cho phép thủ trưởng đơn vị tạm phân công một nhân sự đủ điều kiện làm phụ trách kế toán và đăng ký chữ ký giao dịch với Kho bạc.
Bộ Nội vụ cũng đã có hướng dẫn về vị trí việc làm, thẩm quyền bổ nhiệm kế toán trưởng. Nhờ đó, nhiều địa phương đã mở được tài khoản, song vẫn còn một số nơi thiếu nhân sự. Bộ Tài chính đề nghị các địa phương tiếp tục rà soát, sớm bố trí kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán đủ tiêu chuẩn theo quy định trước ngày 31/12/2025.
Tổng hợp các kiến nghị từ thực tiễn địa phương, ông Lê Thành Quân, Vụ trưởng Vụ Kinh tế địa phương và lãnh thổ (Bộ Tài chính) kiến nghị các địa phương cần lượng hóa số liệu rõ ràng, thiếu bao nhiêu kế toán, lộ trình khắc phục ra sao. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính dự kiến thành lập các đoàn công tác để trực tiếp xuống cơ sở tháo gỡ khó khăn, kết hợp họp trực tuyến định kỳ.
Những vấn đề thuộc thẩm quyền Bộ sẽ được giải quyết ngay, bảo đảm tiến độ. Địa phương cũng cần chủ động trong việc hoàn thiện thủ tục để mở tài khoản, bố trí nhân lực, tránh tình trạng chậm trễ làm ảnh hưởng đến chi lương và vận hành ngân sách.
Ông Nguyễn Tân Thịnh, Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) - Ảnh: VGP/HT
Ông Nguyễn Tân Thịnh, Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) cho biết, đơn vị đã ba lần báo cáo tại các hội nghị trực tuyến đến tận cấp xã về việc sắp xếp, bố trí tài sản công khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. Quá trình chuẩn bị và triển khai cơ bản đã hoàn thành nhiệm vụ được giao, đảm bảo cơ sở vật chất phục vụ các đơn vị cấp tỉnh, cấp xã mới.
Tuy nhiên, thực tế vẫn còn tình trạng nơi thừa, nơi lại thiếu, đặc biệt về trụ sở, phương tiện và thiết bị. Hiện cả nước còn 354 xã chưa được trang bị ô tô; 545 đơn vị có máy móc thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu chất lượng, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số.
Cục trưởng Nguyễn Tân Thịnh nhấn mạnh, hiện nay đã chuyển sang giai đoạn "hậu sắp xếp" – giai đoạn khó khăn nhất, do việc xử lý trụ sở, cơ sở nhà đất gặp nhiều vướng mắc. Bộ Tài chính đã ban hành đầy đủ văn bản hướng dẫn, chỉ còn việc sửa đổi, bổ sung quy định liên quan tài sản kết cấu hạ tầng. Một thách thức lớn là đội ngũ cán bộ quản lý tài sản công còn thiếu kinh nghiệm, với hơn 2.000 xã chưa có cán bộ am hiểu lĩnh vực này.
Để khắc phục, Cục Quản lý công sản đã tổ chức 16 lớp tập huấn tại 34 tỉnh, thành phố, với hơn 10.000 lượt cán bộ tham gia, đồng thời đăng tải tài liệu giảng dạy trên nền tảng trực tuyến để hỗ trợ địa phương. Cục trưởng Nguyễn Tân Thịnh đề nghị các địa phương sớm ban hành văn bản phân cấp, kế hoạch sắp xếp và xử lý tài sản công, đồng thời giao nhiệm vụ cụ thể cho đơn vị chịu trách nhiệm bảo quản, quản lý nhằm tránh thất thoát, xuống cấp, nhất là trong mùa mưa bão.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi phát biểu tại Hội nghị - Ảnh: VGP/HT
Phát biểu kết luận, lãnh đạo Bộ Tài chính nhấn mạnh: Triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp là chủ trương lớn, tác động trực tiếp đến bộ máy hành chính, ngân sách và đời sống nhân dân. Với sự chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, sự phối hợp của các bộ, ngành và quyết tâm từ địa phương, công tác triển khai đang từng bước tháo gỡ khó khăn, tạo nền tảng để ổn định ngân sách, bảo đảm hoạt động hành chính thông suốt, góp phần giữ vững ổn định chính trị – xã hội.
Nhiều vướng mắc từng được nêu tại cuộc họp ngày 26/7 liên quan đến kinh phí, tài chính, ngân sách cho hoạt động của chính quyền cơ sở đến nay đã cơ bản được tháo gỡ. Một số địa phương còn tồn tại về mở tài khoản, bố trí nhân sự kế toán, chính sách thu nhập cho cán bộ, công chức, dự kiến sẽ được giải quyết trong tuần tới.
Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi đánh giá: Về tổng thể, không có địa phương nào phản ánh khó khăn về quy định pháp luật. Các vướng mắc chủ yếu phát sinh trong tổ chức thực hiện hoặc do điều kiện cụ thể tại từng địa bàn.
Thứ trưởng khẳng định, khi Sở Tài chính tham mưu tốt và lãnh đạo địa phương tập trung chỉ đạo thì các vấn đề sẽ được xử lý nhanh chóng, như trường hợp TPHCM hay Tuyên Quang. Đối với vướng mắc kỹ thuật về quản lý ngân sách, ông đã chỉ đạo Vụ Ngân sách nhà nước và Kho bạc Nhà nước phối hợp tháo gỡ.
Bộ Tài chính cũng sẽ tổ chức tập huấn trong tuần tới cho cán bộ đến tận cấp xã, phường về công tác đăng ký kinh doanh và các nghiệp vụ liên quan, với Cục Phát triển doanh nghiệp làm đầu mối. Nội dung quản lý, sắp xếp, xử lý tài sản công được Thứ trưởng đặc biệt lưu ý, yêu cầu các Sở Tài chính phân công trách nhiệm rõ ràng, thực hiện theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng và Bộ trưởng Bộ Tài chính, tránh lãng phí, thất thoát.
Đối với chính sách, chế độ cho cán bộ khi sắp xếp mô hình mới, Thứ trưởng cho biết nguồn kinh phí đã đảm bảo. Một số trường hợp chậm chi trả sẽ được Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ phối hợp xử lý thống nhất. Riêng chế độ, quà của Đảng và Nhà nước cho đối tượng chính sách phải hoàn tất trước ngày 15/9, Kho bạc Nhà nước chịu trách nhiệm trực tiếp nếu có trường hợp chậm chi.
"Những vướng mắc trong quá trình triển khai mô hình chính quyền hai cấp là khó tránh khỏi. Quan trọng là thiết lập cơ chế giải quyết kịp thời, hiệu quả, đưa mô hình nhanh chóng đi vào ổn định, phát huy hiệu quả theo đúng mục tiêu của Đảng và Nhà nước", Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nói.
Huy Thắng
