Sáng 27/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe tóm tắt các Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý và thảo luận tại hội trường về 4 dự thảo: Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.
Phải được tiến hành thận trọng, đúng quy định pháp luật
Trình bày báo cáo về dự thảo Luật Dẫn độ, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật Dẫn độ gồm 4 chương, 45 điều. UBTVQH báo cáo Quốc hội 2 vấn đề lớn của dự thảo luật này.
Theo đó, về giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ (khoản 5 Điều 30). Dự thảo Luật do Chính phủ trình tại Kỳ họp thứ 9 quy định: "Việc giám đốc thẩm, tái thẩm quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định tại Điều 370 và 397 Bộ luật Tố tụng hình sự".
Một số ý kiến đề nghị không quy định thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ vì không cần thiết.
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).
Về nội dung này, ông Tùng cho biết, hoạt động dẫn độ liên quan trực tiếp đến việc bảo đảm quyền con người, có vai trò đặc biệt quan trọng trong quan hệ hợp tác tư pháp quốc tế, thể hiện quyền tài phán và chủ quyền quốc gia trong lĩnh vực tư pháp hình sự.
Do đó, việc quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ phải được tiến hành thận trọng, đúng quy định pháp luật và đặt dưới cơ chế kiểm soát tư pháp chặt chẽ thông qua các thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm (nếu có) nhằm phòng tránh oan, sai và không bỏ lọt tội phạm, đồng thời thể hiện thiện chí của Việt Nam trong hoạt động hợp tác tư pháp quốc tế;
Quyết định dẫn độ và quyết định từ chối dẫn độ của Tòa án thuộc phạm vi điều chỉnh của Điều 370, Điều 397 của Bộ luật Tố tụng hình sự. Trong thực tiễn đã có trường hợp phải áp dụng thủ tục tái thẩm đối với quyết định từ chối dẫn độ do sau khi Tòa án quyết định, cơ quan chức năng mới phát hiện tình tiết mới quan trọng.
Luật Tương trợ tư pháp hiện hành quy định Tòa án nhân dân cấp tỉnh xem xét yêu cầu dẫn độ với một Hội đồng gồm 3 thẩm phán. Nay dự thảo Luật quy định Tòa án nhân dân khu vực xem xét yêu cầu dẫn độ với 1 thẩm phán chủ trì phiên họp.
Để bảo đảm chất lượng của việc xem xét yêu cầu dẫn độ, kịp thời phát hiện, khắc phục các sai sót, vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc xử lý những tình tiết mới phát sinh sau khi quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ đã có hiệu lực, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người bị yêu cầu dẫn độ, việc quy định trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm là cần thiết.
"Từ những căn cứ nêu trên, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ quy định về giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ của Tòa án nhân dân có thẩm quyền", ông Tùng nêu.
Đồng thời, để bảo đảm tính khả thi, Điều 30 của dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng áp dụng thủ tục này theo quy định 3 của Bộ luật Tố tụng hình sự, không thực hiện thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với trường hợp đã thi hành quyết định dẫn độ. Việc quy định chi tiết giao cho Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan thực hiện.
Bỏ quy định "không chuyển đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác"
Về dự thảo Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật gồm 4 chương, 44 điều.
Trong dự thảo luật này, về chuyển đổi hình phạt tù, một số ý kiến đề nghị rà soát, chỉnh lý quy định cụ thể, rõ ràng, chi tiết hơn việc chuyển đổi hình phạt tù, đồng thời, bổ sung nội dung giao quy định chi tiết Điều này.
UBTVQH xin tiếp thu một phần ý kiến của ĐBQH, bỏ quy định "không chuyền đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác" tại khoản 3.
Các đại biểu tham dự phiên họp (Ảnh: Media Quốc hội).
Bên cạnh đó, UBTVQH nhận thấy chuyển đổi hình phạt tù là vấn đề phức tạp, phải căn cứ vào các tình tiết của vụ án được nêu trong bản án, quyết định đã được nước chuyển giao tuyên để chuyển đổi phù hợp với chính sách hình sự và quy định của pháp luật Việt Nam, trong khi chính sách hình sự của Việt Nam và các nước có nhiều điểm khác biệt, ví dụ có một số quốc gia quy định hình phạt tù có thể lên đến hàng trăm năm.
Do đó, quy định như dự thảo Luật là phù hợp để bảo đảm tính khả thi, thuận lợi khi áp dụng, phù hợp với sự đa dạng của pháp luật các nước trên thế giới, đồng thời, phù hợp với chủ trương đổi mới tư duy lập pháp.
"Bên cạnh đó, để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, xin bổ sung khoản 5 giao "Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Chánh án Tòa án nhận dân tối cao và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết Điều này"", ông Tùng cho hay.
Về dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật có 4 chương, 40 điều. Ông Tùng cũng báo cáo nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đối với 3 vấn đề lớn của dự thảo luật gồm: Về thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với các nước có chung đường biên giới (Điều 17); từ chối, hoãn thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự (Điều 28); trách nhiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự.
Về dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật có 4 chương, 38 điều. Trong đó, UBTVQH đã báo cáo nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đối với 3 vấn để lớn của dự thảo luật như: Miễn hợp pháp hóa lãnh sự (Điều 8); thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam (Điều 16); thẩm quyền thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài (Điều 26).
