Bối cảnh ‘đặc biệt’ cần sự điều chỉnh ‘cấp thiết’
Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, nghị quyết về giờ làm thêm trong 1 tháng và trong 1 năm của người lao động được kết cấu thành 2 điều, với nội dung cơ bản như sau: Nâng giới hạn số giờ làm thêm trong 1 tháng quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 107 Bộ luật Lao động khi người sử dụng lao động thỏa thuận với người lao động về việc làm thêm giờ từ không quá 40 giờ lên không quá 72 giờ và tổng số giờ làm thêm của người lao động không quá 300 giờ trong 1 năm mà không bị giới hạn nhóm ngành, nghề, công việc hoặc trường hợp quy định tại Khoản 3 Điều 107 Bộ luật Lao động. Các quy định giới hạn giờ làm thêm theo ngày và việc nghỉ ngơi (nghỉ trong giờ làm việc, nghỉ chuyển ca...), tiền lương tuân thủ theo Bộ luật Lao động nhằm đảm bảo sức khỏe cho người lao động.
Về thời gian áp dụng, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, dự thảo nghị quyết được xây dựng trong bối cảnh "đặc biệt" và "cấp bách". Theo đó, về nguyên tắc, việc thực hiện chính sách tại dự thảo nghị quyết chỉ nên thực hiện trong một thời gian ngắn, thích hợp để giải quyết những vấn đề cấp bách, cấp thiết.
Vì vậy, thời gian áp dụng chính sách này kể từ thời điểm nghị quyết được ký ban hành đến thời điểm các biện pháp quy định tại Điểm 3 của Nghị quyết số 30/2021/QH15 ngày 28/7/2021 kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV hết hiệu lực thi hành.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Xã hội do Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Thuý Anh trình bày cho rằng, dịch COVID-19 đã để lại ảnh hưởng tiêu cực lớn đến nhiều doanh nghiệp, người sử dụng lao động khi chuỗi sản xuất, kinh doanh, cung ứng cùng hàng loạt đơn hàng bị đứt gãy, đình trệ… tác động mạnh tới người lao động, đẩy người lao động vào hoàn cảnh khó khăn do phải giãn việc, ngừng việc, nghỉ việc, mất việc làm. Trong bối cảnh dịch bệnh vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, để nhất quán thực hiện chính sách thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, thì việc tăng thời giờ làm thêm trong thời điểm hiện nay được nhìn nhận và đánh giá như một giải pháp hỗ trợ khôi phục sản xuất, khắc phục những tổn thất do dịch COVID-19 gây ra cho người lao động và người sử dụng lao động trong hơn 2 năm vừa qua, góp phần cho quá trình phục hồi kinh tế-xã hội của đất nước là rất cần thiết.
Trong bối cảnh hiện nay, khi người lao động và người sử dụng lao động vừa tăng cường các hoạt động phục hồi, phát triển sản xuất, linh hoạt trong tổ chức sản xuất, kinh doanh, bố trí lao động và vừa áp dụng nhiều biện pháp phòng, chống dịch bệnh COVID-19 thì Thường trực Ủy ban Xã hội nhất trí với Chính phủ sự cần thiết mở rộng các ngành, nghề, công việc được áp dụng tối đa 300 giờ một năm.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý, có thực tế từ 27/4/2020 đến nay nhiều lực lượng làm nhiệm vụ phòng chống COVID-19 như y tế, công an, quân sự làm việc gần như 24/24 giờ. Đối với những người đã đi làm thực tế lên 72 giờ/tháng trong thời gian vừa qua thì cũng được truy lĩnh, khi nghị quyết này có hiêu lực thi hành.
Đây là bối cảnh đặc biệt, cần có tư duy mới để đáp ứng công tác phòng, chống dịch bệnh, trả công cho người lao động xứng đáng với việc đã làm thêm trên thực tế. Một số hiệp hội nghề nghiệp ở Nhật Bản còn đề xuất làm đến 400 giờ/năm.
"Đây là mức thoả thuận giờ làm thêm tối đa của doanh nghiệp và người lao động, được sự đồng ý của người lao động, cũng như căn cứ vào sức khoẻ, điều kiện lao động, được trả công xứng đáng", Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý.
Chế độ tiền lương làm thêm tương xứng công sức người lao động
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng bày tỏ tán thành việc ban hành nghị quyết này, có giải pháp thiết thực để doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn do dịch bệnh COVID-19 và thực tiễn quá trình phục hồi kinh tế, phù hợp với nhu cầu của người lao động sau một thời gian bị giãn cách xã hội.
Ông Hoàng Thanh Tùng cũng đề nghị Chính phủ rà soát chế độ tiền lương trong thời giờ làm thêm sao cho tương xứng với công sức của người lao động bỏ ra, không áp dụng với mọi ngành nghề và một số đối tượng như người chưa thành niên, người khuyết tật, hoặc phụ nữ mang thai.
Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Trần Văn Thuật cho rằng, qua tham khảo ý kiến người lao động, Tổng Liên đoàn thống nhất với dự thảo nghị quyết này, đồng thời cần nghiên cứu bổ sung các biện pháp để bảo đảm phúc lợi cho người làm thêm để có sức khoẻ tái sản xuất.
Tuy nhiên, cần bảo đảm sức khoẻ cho người lao động, nhất là đối với người đã bị COVID-19 và không áp dụng đối với mọi ngành nghề, nhất là ngành nghề lao động độc hại, phụ nữ có thai, người khuyết tật hoặc vị thành niên và trên cơ sở tự nguyện của người lao động.
Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Hoàng Văn Phòng cho biết, đây là nhu cầu thực tế của người sử dụng lao động và người lao động trong bối cảnh phục hồi kinh tế hiện nay của đất nước, cũng như từng doanh nghiệp và người lao động. Thực tế thì việc này cũng đã diễn ra và cộng đồng doanh nghiệp rất ủng hộ chủ trương này.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ, đây là yêu cầu cấp thiết và khách quan từ thực tiễn cuộc sống. Nhiều doanh nghiệp rất căng thẳng khi đơn hàng khẩn trương mà nhân lực không đáp ứng được yêu cầu sản xuất, kinh doanh. Người lao động sẽ tính thời gian làm thêm như các ngày lễ, tết và làm thêm ban đêm.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn hoan nghênh cơ quan soạn thảo, thẩm tra đã chuẩn bị tốt nôi dung dự thảo nghị quyết, nhận được sự đồng thuận cao; nhấn mạnh đây là giải pháp cấp thiết trong bối cảnh hiện nay là phục hồi kinh tế. Đa số ý kiến đồng tình đề xuất nâng thời gian làm thêm và chỉ áp dụng khi được người lao động tự nguyện, bảo đảm đúng chế độ tiền lương, tiền công, sức khỏe và an toàn đối với người lao động.
Theo chương trình, ngày 24/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục xem xét, cho ý kiến đối với dự thảo nghị quyết này sau khi được các cơ quan tiếp thu, giải trình.
Lê Sơn
